Η «ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ» ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ (ΜΟΝΟ) ΚΑΛΑ

 

“Τι κάνεις, πως είσαι;” Και σε αυτή τη πολύ απλή ερώτηση, μία μάχη αλληλοσυγκρουόμενων πλευρών θα ξεκινήσει και συνήθως θα επικρατήσει εκείνη η πλευρά που δεν θέλει να εκτεθεί, μη τυχόν και δείξει την αδυναμία που εκλαμβάνεται ως αποτυχία. Ως εκ τούτου, ο ένας θα κρύψει το γεγονός ότι δεν έχει τελειώσει τις σπουδές και θα πει ότι έκανε  δήθεν μεταπτυχιακό για να κρύψει τη δήθεν ντροπή του, ο άλλος θα κρύψει το γεγονός ότι ο γάμος δεν πάει καλά αλλά αναμένει πως και πως να έρθει το δεύτερο παιδί,  η άλλη θα κρύψει την μοναξιά της και θα πει ότι η καριέρα είναι η μόνη επιλογή και άλλοι τόσοι κοτσάρουν στα κοινωνικά δίκτυα χαμόγελα και κρύβουν τυχόν αδυναμίες. Οι ιστορίες  αυτές είναι ιστορίες καθημερινότητας που σίγουρα ο καθένας έχει άλλες τόσες παρόμοιες να αφηγηθεί. Ιστορίες που η δικτατορία του να είσαι- μόνο- καλά δεν σου επιτρέπει να εκφράσεις ένα παράπονο, ένα αρνητικό συναίσθημα, ένα αίσθημα θλίψης μη τύχει και σε κακολογήσουν ως ανεπιθύμητο και μίζερο, ένα στερεότυπο βαθιά ριζωμένο  μέσα σε πολλές κοινωνίες που μας επιβάλει να νιώθουμε ντε και καλά ευτυχείς . Λες και ο ίδιος ο κόσμος είναι μόνο καλός.

«Μα καλά και τι να κάνουμε , με το καλημέρα να εκφράζουμε όλες τις δυστυχίες, να μην προσπαθούμε για το καλύτερο και να έχουμε ελπίδα;» μια άλλη φωνή θα πεταχτεί με έντονο ύφος διαμαρτυρίας. Μα φυσικά , στη τελική ο στόχος είναι να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε και η έννοια τη ελπίδας και της πίστης είναι κινητήριες δυνάμεις για ζωή. Αλλά πως θα ξέρουμε να ζούμε καλά, πως θα παλεύουμε για αυτό, όταν ξεπετάμε έτσι τις δυσκολίες, τυχόν «αποτυχίες» ή επειδή δεν μου αρέσει πολύ η λέξη, προσδοκίες που δεν ικανοποιήθηκαν, ή τυχόν απώλειες και πένθη , και δεν βιώσουμε στεναχώρια;

Μα πολλές φορές και οι απαντήσεις άλλων σε δικές μας δύσκολες στιγμές απώλειας, μη εκπλήρωσης προσδοκιών (ή απλά αποτυχίες), θλίψεις είναι απλά ένα τσουβαλιασμένο «Έλα μωρέ, όλα καλά θα πάνε» « όλα θα γίνουν, μη στεναχωριέσαι» και άλλα τέτοια που ενώ ξέρεις ότι προσπαθούν να περάσουν ένα καλόβολο  μήνυμα με τόνο αισιοδοξίας, δεν είναι και αυτό που θες. Πάντα , μιας και εγώ προσωπικά έχω βιώσει αυτό το εύπεπτο «όλα καλά θα πάνε» έχω πιάσει τον εαυτό μου στιγμές να  θέλω  να ουρλιάζω στη μέση μιας πλατείας και να κλαίω γοερά  μέχρι να στερέψει το σώμα μου από όλα τα υγρά, πενθώντας για τα πάντα και απλά βγάζοντας μια διαμαρτυρία κραυγής του «άντε πνιγείτε, όχι δεν θα πάνε όλα καλά και τουλάχιστον δεν το βλέπω τώρα και δεν μπορώ να το δω!» Απλά, λιτά και απέριττα.

 

Πλέον , μιλάμε σιγά σιγά για αυτό που προσπαθώ να περιγράψω και πάνω, ως τοξική θετικότητα. O όρος τοξική θετικότητα καθιερώθηκε από  την ψυχοθεραπεύτρια Whitney Goodman, έπειτα από μια ανάρτηση της στο instagram. Η πρακτική αυτή διατείνεται πως η μόνιμη διατήρηση μιας θετικής στάσης αποτελεί μονόδρομο στη ζωή μας. Επικεντρώνεται αποκλειστικά στα θετικά στοιχεία της ζωής και παραγκωνίζει οτιδήποτε ενδέχεται να πυροδοτήσει αρνητικά συναισθήματα. Η ιδέα αυτή ίσως φαντάζει ελκυστική. Ωστόσο, τα πράγματα είναι περισσότερο πολύπλοκα όσον αφορά την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.

Όσοι μεταχειρίζονται τη συγκεκριμένη μέθοδο συνήθως έχουν αγαθό κίνητρο. Υπάρχει η πρόθεση να προσφέρουν βοήθεια στο άτομο που αντιμετωπίζει μια δυσχερή κατάσταση ή και στον ίδιο τους τον εαυτό. Ωστόσο, αυτό που καταφέρνουν είναι να ακυρώνουν τα συναισθήματα του ατόμου που βιώνει μια οδυνηρή στιγμή στη ζωή του.  

Χώρισες; Έλα μωρέ θα βρεις καλύτερο. Έχασες τη δουλειά σου; Έλα μωρέ στο επόμενο στενό είναι η επόμενη καλύτερη δουλειά. Δεν πέτυχες στις εξετάσεις που προετοιμαζόσουν καιρό; Έλα μωρέ θα ξαναδώσεις αν το θές. Και άλλα τόσα βεβιασμένα σχόλια για να μη δώσουμε χώρο στα αρνητικά συναισθήματα να εκφραστούν. Τόσο πολύ μας τρομάζουν και μας ταράζουν.

Αξιοσημείωτο είναι να υπογραμμίσουμε πως μέρος της ανθρώπινης υπόστασης είναι και οι δυσκολίες γιατί η ίδια η ζωή είναι ταυτόχρονα μια πάλη και μια συνεχή δυσκολία. Όσο αρνητικά και επίπονα μπορεί να είναι τα συναισθήματα που μας προκαλούν τα δυσάρεστα γεγονότα, εντούτοις είναι σημαντικά. Είναι σημαντικό να τα νιώσουμε, να τα εκφράσουμε και να τα επικυρώσουμε. Η τοξική θετικότητα όμως παρεμβαίνει σε αυτή τη διαδρομή, υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει χώρος για τέτοιο είδους συναισθήματα. Ως αποτέλεσμα, τα συναισθήματα αυτά καταπιέζονται και να δημιουργείται ο κίνδυνος κάποια στιγμή να εκραγούν. Εξού και το « να θέλω να ουρλιάζω σε μια πλατεία κλαίγοντας γοερά μέχρι να στεγνώσει όλο το σώμα μου από τα υγρά.»

Το να στηρίζουμε τους ανθρώπους γύρω μας (ή και εμάς τους ίδιους) δε σχετίζεται αναγκαστικά με την έννοια της θετικότητας, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται αυτό. Όταν συμπαραστεκόμαστε σε ένα άτομο που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, δεν επιβάλλουμε την θετική προσέγγιση αλλά αφήνουμε χώρο ώστε να δημιουργηθεί από μόνη της. Η θετικότητα καθίσταται τοξική όταν γίνεται καταναγκαστική. Για να ανθίσει ένα λουλούδι δεν του φωνάζουμε “Απλά άνθισε”. Το ποτίζουμε ώστε να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Το πότισμα στη δική μας περίπτωση αντιστοιχεί στο να είμαστε καλοί και ενεργητικοί ακροατές. Δίνουμε προσοχή σε αυτά που έχει να μοιραστεί μαζί μας και σε καμία περίπτωση δεν ακυρώνουμε αυτά που νιώθει, πόσο μάλλον να τα κρίνουμε ή να τα υποβαθμίζουμε με ένα «έλα μωρέ».

Η αναγνώριση των συναισθημάτων διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο και σε περιπτώσεις που αφορούν εμάς τους ίδιους. Το πρώτο βήμα όταν βιώνουμε ένα δυσάρεστο συναίσθημα είναι η αποδοχή. “Αισθάνομαι κατ΄αυτόν τον τρόπο και μου φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολο”. Μπορεί να ακούγεται απλό, ωστόσο με την αποδοχή του συναισθήματος μειώνουμε τη δύναμή του, γιατί αφήνουμε χώρο στον εαυτό μας να εκφραστεί ελεύθερα, να πενθήσει για να μπορέσει να έχει και να δημιουργήσει ένα νέο χώρο για το επόμενο βήμα, στάδιο ζωής. Τότε μειώνουμε και τη δύναμη αυτής της αόρατης δικτατορίας του να είμαστε- μόνο- καλά με το  να εκφράζουμε και εκείνες τις στιγμές , πλευρές ή γεγονότα της ζωή μας που δεν έχουν κατανάγκη ή δεν θέλουμε να έχουν λύση. Που θέλουμε απλά να εκφράσουμε κάτι δυσάρεστο που μας συμβαίνει, που θέλουμε απλά κατανόηση και όχι εύπεπτες φράσεις.

Από : Χριστίνα Πανταζή

Ψυχολόγος