Ιστορίες που λέμε για εμάς

 

«Δεν πάει καλά το επαγγελματικό. Μάλλον εγώ κάτι κάνω λάθος. Βαθιά μέσα μου νιώθω ότι δεν αξίζω να έχω κάτι καλό επαγγελματικά. Αυτή η δυσάρεστη σκέψη με κάνει να νιώθω φόβο και αγωνία και να συνυπάρχω με επαγγελματικές συνεργασίες που με δυσαρεστούν, δεν με εξελίσσουν, δεν με ικανοποιούν οικονομικά. Στο βάθος όμως ψάχνω και βρίσκω ένα φόβο. Να ρισκάρω να προκαλέσω την ίδια ιστορία που από την πορεία της ζωής μου περάστηκε και έγινε μία εσωτερική φωνή. Να με προκαλέσω και να στραφώ σε νέα πεδία επαγγελματικά για να διευρύνω ορίζοντες. Στο βάθος θα ψάχνω και θα βρίσκω τον φόβο, την ματαίωση, την απαισιοδοξία, την ψυχική κούραση. Και έτσι ο συμβιβασμός είναι η προσωρινή ασφάλεια- και φυλακή μου.»

«Δεν πάει καλά ο τρόπος που λειτουργώ με τους ανθρώπους πιο κοντά στις σχέσεις. Βαθιά μέσα μου νιώθω ότι δεν είμαι φυσιολογικός/η. Αυτή η δυσάρεστη πεποίθηση με απομακρύνει από το να δοκιμάζω κοντινές σχέσεις με τους ανθρώπους και να πειραματιστώ να δω μήπως δεν ισχύει.  Ψάχνω στο βάθος και βρίσκω φόβο. Αδυναμία. Μην με απορρίψουν για αυτό που ειμαι. Θα βρω δίπλα σε αυτά και την Ντροπή. Και έτσι ο συμβιβασμός είναι να μην πλησιάζω τους ανθρώπους και να νιώθω δίψα για σχέσης. Όμως ο συμβιβασμός με την μοναξιά είναι η προσωρινή ασφάλεια- και η φυλακή μου.»

«Κάτι δεν πάει καλά με το σώμα μου, με τα κιλά μου. Με το πως είμαι. Το νιώθω ένα σώμα βαρύ, ένα σώμα που δεν είναι τόσο άξιο ομορφιάς, αγάπης, ικανό ίσως να κάνει πράγματα περισσότερα από αυτά που πιστεύω. Δεν θα πάω στο γυμναστήριο, θα φοβηθώ να εκτεθώ και να νιώσω άβολα. Ψάχνω μέσα μου και βρίσκω φόβο. Επίκριση που δεν το αγαπώ και δεν μου αρέσει. Ψάχνω και βρίσκω την ντροπή για αυτό το σώμα. Οριακά το βγάζω άχρηστο και άσχημο μερικές φορές και μου χαλάει ώρες από την ημέρα μου αυτή η σκέψη. Δυσκολεύομαι να προκαλέσω αυτή την σκέψη και να πάρω αυτό το σώμα και να του δώσω την ευκαιρία να δοκιμάσει πράγματα, εμπειρίες και επαφές που να μπορεί να τα κάνει. Ψάχνω στο βάθος και βρίσκω φόβο, ντροπή, ανεπάρκεια. Όμως ο συμβιβασμό είναι να κρύβομαι πίσω από τα μεγάλα ρούχα, από καθιστική ζωή στο σπίτι, από το καταθλιπτικό συναίσθημα όμως που δίνει ασφάλεια- και ταυτόχρονα είναι η φυλακή μου».

 

Τρεις υποθετικές ιστορίες που μπορεί να ακούσουμε συχνά, μπορεί να το έχουμε βιώσει οι ίδιοι μπορεί πρόσωπα στην ζωή μας. Και αν ιστορίες με διαφορετικό περιεχόμενο, διαφορετικά βιώματα, στο βάθος έχει μία κοινή συνισταμένη: σε ότι μας συμβαίνει πως έρχεται αυτή η κυρίαρχη αφήγηση, αυτή η ιστόρια που στα ενήλικα χρόνια πλέον λέμε εμείς στον εαυτό μας.

Που την πλάθουμε, την αναμασάμε και αυτή η ιστορία αν δεν μετατοπιστεί θα ορίσει και το μέλλον μας. Ιστορίες που στέκονται και εμμένουν σε ανεπάρκειες, που τονίζουν τα λάθη, τις παραλείψεις, το τι μας λείπει. Ιστορίες που δεν στέκονται στις δυνατότητες, στα καλά μας στοιχεία, ή ακόμη και στην δύναμη και το κουράγιο να προκαλέσουμε αυτές τις «ανεπάρκειες» που εμείς πλέον αφηγούμαστε σα παραμυθάκι σε εμάς. Και αυτό θα είναι και το αφήγημα που θα λέμε ή θα μεταφέρουμε και στο κόσμο εκεί έξω.

Σε αυτό στέκεται κυρίως και δουλεύει η αφηγηματική θεραπεία. Στις ιστορίες που λέμε για το ποιοι είμαστε στο παρόν, για το ποια ήταν η πορεία της ζωής μας και που πιστεύουμε ότι αυτή η ιστορία θα οδηγήσει- δηλαδή ό,τι αφορά το μέλλον.  Και είναι σημαντικό αυτό γιατί οι ιστορίες που λέμε για τον εαυτό μας στο παρόν καθορίζει και τα επόμενα βήματα.

Αυτό θα μου θυμίσει μία αφήγηση κάποιου που θα πει «είμαι ανεπαρκής, δεν αξίζω την αγάπη καταβάθος. Είμαι μίζερος. Και έτσι θα συμβιβάζομαι με τα ‘ψίχουλα’ προσοχής μου δίνει κάποιος και ας μην είμαι πραγματικά ευχαριστημένος. Δεν είμαι τουλάχιστον μόνος, γιατί πιστεύω ότι και στο μέλλον αν δεν δεχτώ ότι μου δίνεται θα είμαι μόνος ή δεν θα νιώθω ένα βάρος…» και έτσι αρκετοί άνθρωποι θα παρατείνουν από λίγο μέχρι πολύ σε συναισθηματικές σχέσεις (και όχι μόνο ερωτικές αλλά και συγγενικές, φιλικές κτλ) που γίνονται εξαρτητικές και όχι εξελικτικές για τον ίδιο τον άνθρωπο. Σα να χρειάζομαι  σαν την δόση του ναρκωτικού που μου δίνεις για να μην βλέπω αυτή την ιστορία που διηγούμαι για την ζωή μου.

Και πάει λέγοντας.

Αυτές είναι και οι ιστορίες που πλάθουν το εσωτερικό βασανιστήριο (αγγλικά suffering). Όχι τον πόνο (pain) αλλά την αυτοτιμωρία. Το αυτομαστίγωμα. Τη πρόκληση περισσότερου πόνου για να αποφύγω τον πόνο των συνειδητοποιήσεων. Γιατί ο πραγματικός πόνος των συνειδητοποιήσεων είναι μία θεραπευτική διαδικασία που όταν την βιώνει κάποιος προσπαθώντας να αποδομήσει την ιστορία που λέει για χρόνια για τον εαυτό του και να δομήσει μία νέα, έρχονται και οι συνδέσεις στο πως φτιάχτηκαν αυτές οι ιστορίες.

 Σαν τα σχηματάκια στο σταυρόλεξο που λύνεις και ακολουθώντας τους αριθμούς από ένα ανύπαρκτο σχήμα βγαίνει ένα ελεφαντάκι και τελικά οι συνδέσεις κάνουν νόημα.

Και τότε βγαίνουν και οι συνδέσεις. Που ίσως άκουγα αρνητικά για αυτό το σώμα είτε από το κοντινό περιβάλλον είτε από τις κοινωνικές ευρύτερες αξίες για το ‘’σωστό σώμα΄΄. Που ίσως άκουγα ότι δεν είμαι συνεπής άνθρωπος να είμαι σωστός στις σχέσεις και το κατάπια άκριτα. Που ίσως άκουγα ότι θα πρέπει να παλεύω μόνο για την σταθερή οικονομική κατάσταση- την λεγόμενη ασφάλεια- και να μην τολμήσω να κοιτάξω κάτι πέρα από αυτό δεχόμενος/η με όποιο κόστος. Και τελικά αυτές οι ιστορίες που λέω για τον εαυτό μου και με ταλαιπωρούν είναι ιστορίες που άκουσα για μένα και τον κόσμο τόσες πολλές φορές που φώλιασε στην ψυχή μου και με βασανίζει.

Εδώ θα χρειαστεί να βρω και το νέο πλαίσιο ανθρώπων, που θα βοηθά να αποδομείται η κυρίαρχη προβληματική αφήγηση. Ένα πλαίσιο είναι η ψυχοθεραπεία που σε όποια προσέγγιση και με όποιες τεχνικές, τον τρόπο που εξιστορούμε τον εαυτό μας, την πορεία μας θα πεί πολλά και για το παρόν αλλά και για τις επόμενες κινήσεις μας.

Η αφηγηματική θα το θέσει περισσότερο απλά με τις ιστορίες και τις αφηγήσεις που λέμε για εμάς. Αλλά σε κάθε περίπτωση όπως δεν δομήσαμε μόνοι μας τις κυρίαρχες αφηγήσεις- που φυτεύτηκαν και μετά ρίζωσαν και έγιναν δέντρα που αποτελούν αφηγήματα που λέμε εμείς για εμας και μας ταλαιπωρούν όταν δεν είναι όμορφες- έτσι δεν θα μπορέσουμε να τις αποδημήσουμε μόνοι μας αλλά συντροφιά και παρέα με πλαίσια και ανθρώπους που θα συνοδέψουν – και όχι λύσουν- αυτό το εσωτερικό βασανιστήριο των ιστοριών που λέμε για εμάς.

Και η μετακίνηση από μία ζωή με εσωτερικό βασανιστήριο ξεκινά ακριβώς από τον πόνο των συνειδητοποιήσεων στην πορεία της ζωής και το ρίσκο και τον πειραματισμό με νέα ερωτήματα για την ιστορία που λέω εγώ πλέον για τον εαυτό μου:

Μήπως τελικά αξίζει να αλλάξω δουλειά; Μήπως να δοκιμάσω να εκτεθώ στην αβεβαιότητα του να μην ανέχομαι επαγγελματικά βήματα που με απογοητεύουν και με ρίχνουν στο ίδιο βασανιστικό συναίσθημα;  Μήπως τελικά μπορώ να είμαι σε μία σχέση και να μην φύγει κάποιος και μήπως μπορώ να αντέξω ότι ανακαλύψω για τον εαυτό μου και δεν αποφέυγω; Mήπως τελικά αυτό το σώμα μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από όσα μπορώ; Μήπως να σταματήσω να επιλέγω μη συναισθηματικά διαθέσιμους ανθρώπους που δεν με επιλέγουν και να ξεκινήσω εγώ να επιλέγω τις αναγκές μου και να φτιάξω μέσα μου ότι λείπει; Μήπως να πάω να κάνω ένα περπάτημα, να βάλω ένα όμπρφο ρούχο πάνω μου και να μην βασανίζω το σώμα μου περισσότερο;

Μήπως..

Σε αυτό το σημείο έρχονται – όπως λένε και στην αφηγηματική θεραπεία- τα ρήγματα στα πετρώματα «της κυρίαρχης προβληματικής αφήγησης που λέμε για τον εαυτό μας». Κάποια κενά, κάποια ρήγματα που θέλουμε να βάλουμε το χέρι στα τοιχώματα μπας και αποδομηθεί. Που θέλουμε να δώσουμε μία ευκαιρία στον εαυτό μας να δει κάτι πέρα από αυτά τα τείχη, πέρα από αυτές τις ιστορίες που λέμε στους εαυτούς μας.

Εκεί έρχεται η σύγχυση. Το μπέρδεμα, η αβεβαιότητα, η αστάθεια. Υπάρχουν ρήγματα που διαψεύδουν αυτές τις αφηγήσεις. Θα ήταν μία ωραία αίσθηση με το σώμα όταν έβαλε κάποιος το ωραίο το ρούχο ή έκανε την άσκηση και απόλαυσε μία ώρα με το σώμα. Θα υπάρχουν ρήγματα όταν κάποιος φεύγει από μη συναισθηματικά διαθέσιμους ανθρώπους και επιλέγει να χτίσει τον εαυτό του. Ή όταν θα πηγαίνει για συνεντεύξεις σε δουλειές ή από περίγυρο που θα βλέπει ότι από το φιντμπακ άλλων ανθρώπων αξίζει να δοκιμάσει και να ρισκάρει να χάσει κάτι που τον δυσαρεστεί επαγγελματικά και ούτω καθεξής.

Με το καιρό και την ενδυνάμωση των εναλλακτικών ιστοριών που φτιάχνουμε από την αρχή και ψάχνοντας να θρέψουμε αυτές τις νέες ιστορίες (τελικά ίσως μπορώ να βρω κάτι καλύτερο επαγγελματικά, αξίζω να το ρισκάρω. Αξίζω να βρω την αγάπη και την σχέση που χρειάζομαι. Αξίζει αυτό το σώμα να το θρέφω ουσιαστικά, να το γυμνάζω, να το ομορφαίνω και να μην του στερώ . και ούτο καθεξής) οι ιστορίες αρχίζουν σα κουταβάκια και μεγαλώνουν.

 Όμορφες ιστορίες που εστιάζουν στην εξέλιξη, στην συμπόνια για ατυχίες ή δυσκολίες, ιστορίες που βλέπουν δυνατότητες και όχι αποτυχίες, που βλέπουν ανθρωπιά και όχι απόρριψη, που βλέπουν την αξία και όχι την αχρησία, αρχίζουν να θρέφονται. Και έτσι αυτές οι εναλλακτικές ιστόριες που ξεκινάμε να λέμε για τον εαυτό μας και να βγάζουμε προς τα έξω θα μας κινήσουν σε διαφορετικές δράσεις και συμπεριφορές, διαφορετικά συναισθήματα ακόμη και διαφορετικές εκβάσεις για τον εαυτό μας. Και ο στόχος είναι να γίνουν εκείνες οι εναλλακτικές ιστορίες οι κυρίαρχες αφηγήσεις που δεν έχουν πετρώματα αλλά εχουν ελευθερία, ευελιξία, ζεστασιά. Είναι ιστορίες που τις νιώθεις σαν ένα σπιτικό: άνετο, θαλπωρικό, ανθρώπινο, όμορφο με γεύσεις και αρώματα.

Αυτή είναι και η πορεία της όποιας ψυχοθεραπείας.

Περνάμε το όποιο κατώφλι του όποιου θεραπευτικού πλαισίου και διηγούμαστε συνήθως μία ιστορία που ενέχει εσωτερικό βασανιστήριο και μας εθίζει στον πόνο και στην ταλαιπωρία όχι επειδή θέλουμε αλλά αρχικά επειδή δεν ξέρουμε κάτι άλλο!

Και όταν θα περνάμε το κατώφλι, κάποιον χρόνο μετά – μακροπρόθεσμα- είναι γιατί αυτή η ιστορία που λέμε και θα λέμε για εμάς θα έχει αλλάξει. Θα είναι μία ιστορία που αναγνωρίζει στο παρελθόν δυσκολίες, για άλλους τραύματα, για άλλους κοινωνικές αδικίες, για άλλους διαγενεακές δύσκολίες και πολλά, θα είναι μία ιστορία εξέλιξης και μία ιστορία που θα στέκεται τελικά περισσότερο στα καλά μας, στις δυνατότητες, στις αντοχές και ανθεκτικότητα, στο περίγυρο που μας αξιώνει και μία ιστορία που θα λέμε για εμάς και δεν θα βλέπει το ποτήρι εν τέλει μισοάδειο ή τελείως άδειο- και θα το βλέπει μισογεμάτο.

Εσείς τι ιστορίες λέτε για τον εαυτό σας όταν τα πράγματα πάνε καλα και κυρίως:

Όταν δεν πάνε.

Δείτε τις ιστορίες που λέτε πλέον εσείς για τον εαυτό σας ποιες είναι και θα πουν πολλά για το πως στέκεστε εσείς στα πράγματα που καλείστε να αντιμετωπίσετε.

Γράφτε τες, πείτε τες σε ανθρώπους που εμπιστεύεστε και νιώθετε ότι σας κάνουν καλό. Δείτε τι ιστορίες έχουν εκείνοι να αφηγηθούν για εσάς για να συγκρίνετε.

 

Από: Χριστίνα Πανταζή.