Μερικά από τα προβληματά μας αποτελούν ματαιωμένα όνειρα και προσδοκίες

 Οι άνθρωποι που έρχονται για θεραπεία μπορεί σε πρώτη φάση να θέλουν να βρουν λύση στα προβλήματα, να επουλωθούν από τα τραύματα, να φύγουν από τοξικές σχέσεις, να αντιμετωπίσουν συμπτώματα, να φροντιστούν, να ηρεμήσουν όπως οι κρίσεις πανικού και πολλά άλλα. Βγάζει νόημα και λογική καθώς οι άνθρωποι θα έρθουν στα θεραπευτικά μας γραφεία όταν τα πράγματα είναι δύσκολα, μπερδεμένα, αντίξοα. 

 Στην πορεία όμως θα έρθει ένα κομβικό θέμα για όλους και όλες: Με βάση τις εκάστοτε ρεαλιστικές συνθήκες, αν μπορούν και με ποιον τρόπο να είναι καλά; Να συμβαδίζουν με το αξιακό τους σύστημα, να έχουν ένα εαυτό που νιώθει σεβασμό, αναγνωρίζει και καλύπτει ανάγκες, ανθρώπους που λαμβάνουν αγάπη και σεβασμό από τις σχέσεις τους. Ακόμη και μία εργασία που τουλάχιστον δεν τους κακομεταχειρίζεται και δραστηριότητες που να δίνουν χρώμα και γεύση στην καθημερινότητά τους. Σε μία γενικότερη πορεία προς την ζωή εν ολίγοις. Προς μία ζωή που έχει νόημα να βιώνουν.

Άνθρωποι που έχουν βιώσει ματαιώσεις είτε από τις πρωταρχικές σχέσεις που γαλουχήθηκαν, από τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δεδομένα μέσα στα οποία παλεύουν να επιβιώσουν, από τραυματικές εμπειρίες ή διακρίσεις, από σωματικές μακροχρόνιες ασθένειες και πολύπλοκες αναπηρίες θα είναι πιο ευάλωτοι να βιώνουν, μέσα στα πολλά, προβλήματα από την απομάκρυνση με όποιον τρόπο από βαθιές ανάγκες που χρειάζεται ο άνθρωπος για να νιώσει επαρκής. 

 Μία ιδιαίτερη διεργασία θα συμβεί όταν στην πορεία ερωτηθούν να μιλήσουν για τα όνειρα τους. Να γράψουν ένα κείμενο ποιοι θα θέλανε να είναι σε 5-10 χρόνια, πώς θα είναι, που θα βρίσκονται, με ποιον κ.ο.κ . Αρκετά άτομα θα πουν ότι συχνά δεν ονειρεύονται. Δεν το έχουν κάνει καιρό. Θα νιώσουν άβολα, θα γελάσουν και θα δυσκολευτούν. Άλλοι μπορεί να φοβούνται να το επιδιώξουν για να μην απογοητευτούν. Σε πολλές ασκήσεις που ζητείται από τους ανθρώπους να φτιάξουν ένα όνειρο σε πέντε, δέκα χρόνια, αρκετοί θα δυσκολεύουν να το κάνουν. Σαν να είναι μια δεξιότητα, όπως το ποδήλατο, που απώλεσαν και δεν ξέρουν πώς να το κάνουν. Και συνήθως ως πρώτη αντίδραση, θα φοβηθούν. 

 Όμως ούτε το ποδήλατο ξεχνιέται, ούτε η δεξιότητα να ονειρευόμαστε και ας έχουμε νιώσει ότι έχουμε "σκουριάσει". Μία προσέγγιση που εργάζομαι και με βρίσκει σύμφωνη ως συστημική θεραπεύτρια αποτελεί την θέση του Peter Lang ψυχοθεραπευτής, επόπτης και εκπρόσωπος της συστημικής καταξιωτικής προσέγγισης ότι: «Κάθε πρόβλημα είναι ένα ματαιωμένο όνειρο». Ο Lang αναφέρει  ως τις «προσδοκίες που διαψεύδονται και που καταλήγουν να βιώνονται ως προβλήματα» και με αυτό  συνοπτικά εννοεί ότι κάποια από τα προβλήματα μας αποτελούν τα ματαιωμένα μας όνειρα και βαθιές επιθυμίες που δεν έχουν βρει έδαφος να εκπληρωθούν. Όταν έχουμε χαθεί αρκετά από τις βαθιές ανάγκες, τους στόχους μας και πλέον νιώθουμε να ζούμε μια ζωή αποπροσανατολισμένη από το βάθος μας ή μία ζωή χαοτική και αποξενωμένη από εμάς. 

 Πολλές φορές οι άνθρωποι, πνιγμένοι στα προβλήματα που καλούνται να σταθούν και να διαχειριστούν, δυσκολεύονται ή ακόμη και να στερούν στους εαυτούς τους να συνδεθούν έστω σε ένα επίπεδο σκέψης και συναισθήματος με τις ανάγκες και βαθιές επιθυμίες ή/και οι συνθήκες δεν επιτρέπουν πολλές φορές να το κάνουν μόνοι τους σε δεδομένες φάσεις. 

 Ο Lang πρότεινε ότι η επικέντρωση στο στόχο είναι σημαντική παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, καθώς όσο υπάρχει η σύνδεση με τις επιθυμίες, οι δυνατότητες εξέλιξης των ικανοτήτων, οι μετακινήσεις και οι αλλαγές των ανθρώπων από τις αρχικές θέσεις είναι δυνατόν να υπάρξουν. Και αυτό γιατί όταν διατηρούμε ζωντανό το κίνητρό μας για ζωή σταθερά, δίνει υπομονή, κουράγιο και δύναμη σε ένα πρώτο επίπεδο για μία οποιαδήποτε μετακίνηση, εσωτερική ή εξωτερική που σε ένα μακροπρόθεσμο διάστημα να έχει μία αλλαγή προς κάτι πιο επιθυμητό για την ζωή μας. Ένα κομμάτι της ψυχοθεραπείας, ιδίως για τους ανθρώπους που έχουν βιώσει πολλαπλές ματαιώσεις και έχουν την τάση να "πέφτουν" ή να παραιτούνται είναι και η ενστάλαξη της ελπίδας και της πίστης, πάντα σε ρεαλιστικά πλαίσια δυνατοτήτων και περιορισμών που η ζωή φέρει.

 Το ονείρεμα ως διαδικασία (η διαδικασία δηλαδή να επιτρέπω να κάνω όνειρα), ασχέτως του περιεχομένου, αντανακλούν κομμάτια του εαυτού μας που επιθυμούν, που θέλουν να ζήσουν, που θέλουν μία ζωή που να έχει ένα νόημα και δημιουργικότητα για να πορεύονται προς μία ζωή που αξίζει και μία ζωή που να μπορεί να αντέχει και να φιλτράρει τις όποιες δυσκολίες προκύπτουν.

 Τα όνειρα, ασχέτως σε τι επίπεδο θα εκπληρωθούν, αποτελούν προσεγγίσεις. Σαν ένα αναβάτη που ξεκινά ένα δρόμο αλλά πολλές φορές δεν ξέρει προς τα που να πάει, αλλά βλέπει μακριά ένα τελικό προορισμό που θα τον βοηθά να συνεχίσει να βρίσκεται παρόν σε πορεία κίνησης, ασχέτως του ρυθμού, δηλαδή του πόσο αργά ή γρήγορα πηγαίνει. 

 Πολλές φορές δεν ασχολούμαστε κάν με το περιεχόμενο του ονείρου αλλά με τη διαδικασία του να γίνονται από το άτομο και να τα βιώνει καθώς και τα συναισθήματα που επιτρέπει το άτομο να τα βιώσει. Μια διαδικασία που αν μπούμε σε αυτή μπορούμε να δούμε το άνθος τους που βγάζει η απόλαυση, η ικανοποίηση, η χαρά, ο ενθουσιασμός, η επιθυμία, η ηδονή κ.ο.κ που πολλές φορές και αυτές οι καταστάσεις έχουμε να τις βιώσουμε πολλά χρόνια και αρκετοί από εμάς ίσως και σχεδόν καθόλου.

 Ο τελικός στόχος της θεραπείας αποτελεί όχι μόνο διαχείριση των συμπτωμάτων, η επούλωση από τραυματικές εμπειρίες, η διέξοδος από τα προβλήματα, η ανακούφιση και η αντοχή από τις δυσκολίες, η ανθεκτικότητα αλλά κυρίως, η επανατοποθέτηση μας σε μια ζωή που πέρα και μαζί με τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που θα συνεχίσει να φέρνει η ζωή. Που θα επιτρέπει σε ένα οποιοδήποτε επίπεδο να φέρει τις προοπτικές, τις επιθυμίες, απολαύσεις, σχέσεις που χρειαζόμαστε, στόχους που μας δίνουν νόημα καταλήγοντας σε ζωές που έχουν συμφιλίωση, αποδοχή,  εσωτερική ειρήνη, ικανοποίηση, το αίσθημα να νιώθουμε αρκετοί και σημαντικοί καθώς και ένα βαθμό ικανοποίησης και χαράς. Τα όνειρα αποτελούν πυξίδες που μας χαρτογραφούν που θέλουμε εμείς να πάμε και ποιοι να είμαστε εκεί που θέλουμε να πάμε. Χωρίς αυτά, νιώθουμε σαν να μην ξέρουμε ποιοι είμαστε, σα να μην ξέρουμε που πάμε και συνήθως με ποιον/ους θέλουμε να συμπορευόμαστε.

Χριστίνα Πανταζή