Βιβλιοπρόταση: "Φιρντάους" Ναουάλ Αλ Σααντάουι

 

Βιβλιοπρόταση

Φιρντάους

Ναουάλ Αλ Σααντάουι

Εκδόσεις ΔΩΜΑ

Συγγραφή άρθρου: Χριστίνα Πανταζή

 

Το περιοδικό «Brittle Paper» στην κριτική του βιβλίου «Φιρντάους» αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «πριν το φαινόμενο του #meToo, υπήρχε η Φιρντάους» και η ίδια η Ναουάλ Αλ Σααντάουι σε συνέντευξη στο Channel 4  στο podcast “Ways to change the world” λέει χαρακτηριστικά ότι ο φεμινισμός δεν είναι δυτική εφεύρεση. Συνεχίζει λέγοντας ότι «Ο φεμινισμός δεν ήταν κάτι που χρειαζόταν να το σπουδάσω. Ο φεμινισμός δεν είναι δυτική εφεύρεση. Το φεμινισμό δεν τον ανακάλυψαν Αμερικανίδες, όπως πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Όχι, ο φεμινισμός είναι ενσωματωμένος στον αγώνα όλων των γυναικών σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Είμαστε εναντίον της πατριαρχίας, όχι εναντίον των αντρών. Το πατριαρχικό σύστημα καταπιέζει και τους άντρες και τις γυναίκες.»

Πρίν πούμε κάποια πράγματα για το βιβλίο, ας συστήσουμε την πορεία της Ναουάλ Αλ Σααντάουι για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και καλύτερα το βιβλίο.

Ψυχίατρος, συγγραφέας, ακτιβίστρια, η Ναουάλ Αλ Σααντάουι (1931) είναι μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες του παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος. Το 1981 φυλακίστηκε για το έργο της και αργότερα, εξαιτίας απειλών για τη ζωή της, αναγκάστηκε να φύγει από την Αίγυπτο. Δίδαξε για χρόνια σε αμερικανικά πανεπιστήμια, ενώ το 1996 επέστρεψε στο Κάιρο, όπου ζει μέχρι σήμερα. Έχει κατ’ επανάληψη βραβευτεί για το ανθρωπιστικό και συγγραφικό της έργο, ενώ χαρακτηρίζεται ευρέως ως «η Σιμόν ντε Μποβουάρ του αραβικού κόσμου» αν και η ίδια θεωρεί ότι είναι πιο πρωτοπόρα και ριζοσπαστική. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Με την πορεία αυτή της Ναουάλ Αλ Σααντάουι, μπορούμε να δούμε και με μία καλύτερη ματιά το βιβλίο που περιγράφει την συνάντηση της Ναουάλ – που εργαζόταν ως ψυχίατρος και έκανε έρευνες πάνω στις φυλακισθείσες γυναίκες- με την Φιρντάους, η οποία σε λίγες ώρες θα την πηγαίνανε για εκτέλεση, καθώς φερόταν να είχε σκοτώσει άνθρωπο ή βασικά…άντρα. Η Φιρντάους αρνείται κατηγορηματικά να ζητήσει οποιαδήποτε χάρη για μείωση της ποινής, δεν μιλά σε κανένα πέρα από την Ναουάλ, λίγο πριν την εκτελεσή της, και να της μιλήσει ουσιαστικά για όλης της τη ζωή, από την στιγμή που γεννήθηκε μέχρι εκείνη τη στιγμή που μιλάνε καθισμένες στο ψυχρό δάπεδο του κελιού που βρίσκεται. Για μία ζωή που ήταν προδιαγεγραμμένη να είναι υποταγμένη στο πατριαρχικό καθεστώς αλλά και την πάλη και την προσπάθειά της να απελευθερωθεί από αυτό και να είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος. Η ζωή της ήταν πάντα μία προσπάθεια να ζήσει ελεύθερη, αλλά στην πορεία της ζωής της κατάλαβε ότι ο μόνος ρόλος που απολάμβανε «μεγαλύτερη ελευθερία» ήταν να είναι πόρνη και να αποφασίζει αυτή ποιον άντρα επιλέγει, παρά να επιλέγουν άλλοι για εκείνη και όπως χαρακτηριστικά λέει:

«Δεν είμαι πόρνη, αλλά ο πατέρας μου, ο θείος μου, ο άντρας μου, με εκπαίδευσαν να είμαι πόρνη... Ποτέ δεν ένιωσα ανέντιμη γυναίκα. Ήξερα πως το επάγγελμά μου το είχαν φτιάξει οι άντρες. Αυτοί που κυριαρχούσαν σε τούτον τον κόσμο και στον άλλο... Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι άντρες το είχαν επιβάλει».

Η αφήγηση της Φιρντάους από το ομώνυμο μυθιστόρημα της Ναουάλ Αλ Σααντάουι –που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Δώμα– είναι ένα χρονικό της υποταγής της γυναίκας αλλά και της αναζήτησης της απελευθέρωσής της από την πατριαρχική κοινωνία.

Μέσα στις τρέχουσες συνθήκες και κυρίως με την εξέγερση των γυναικών στο Ιράν και το αίτημά τους για γενικότερη απελευθέρωση, το σημαντικό που προσφέρει το βιβλίο είναι μία συνομιλία ανάμεσα σε δύο γυναίκες που ανήκουν στον Αραβικό κόσμο, άρα προσφέρουν την «ματιά από μέσα» που στερούμαστε ακόμη και οι γυναίκες στις δυτικές χώρες (που όμως δεν μας στερεί την δυνατότητα,  ακόμη και αν δεν βιώνουμε τα ίδια πράγματα, να συναισθανθούμε). Δεν είναι λοιπόν μια Σιμόν Ντε Μποβουάρ που ζει και στοχάζεται για την θέση της γυναίκας στο δυτικό πολιτισμό, αλλά πρόκειται για την βιωματική καταγραφή και την σταδιακή- βήμα βήμα με οδυνηρές διαδικασίες- μίας γυναίκας από τον Αραβικό κόσμο που μιλά σε μία άλλη γυναίκα του αραβικού κόσμου και της περιγράφει την διεργασία της  για προσωπική απελευθέρωση απέναντι στο πατριαρχικό καθεστώς που δεν την περιορίζει, αλλά την αφανίζει ως ύπαρξη.

Είναι ένα μικρό βιβλίο, που βγαίνει εύκολα καθώς έχει ενδιαφέρουσα ροή αλλά κάθε σελίδα είναι μία λεπίδα στο στομάχι που φέρουν τα οδυνηρά βιώματα της Φιρντάους. Γιατί δεν είναι τα βιώματα της Φιρντάους, αλλά μέσα από την δική της αφήγηση τα βιώματα των περισσότερων γυναικών στον Αραβικό Κόσμο που έχουμε την ευκαιρία, οι υπόλοιποι που ζούμε στις δυτικές κοινωνίες, να αποκτήσουμε μία καλύτερη και βαθύτερη γνώση.