Τρέξε για να σωθείς: Η ανατομία της επιβίωσης

 

Τρέξε για να σωθείς: Η ανατομία της επιβίωσης

 

Απόσπασμα από το βιβλίο  (μεταφρασμένο στα Ελληνικά)

THE BODY KEEPS THE SCORE: MIND, BRAIN AND BODY IN THE TRANSFORMATION OF TRAUMA   - KOLK A. BESSEL. VAN DER

 

Μιλώντας για μία διαδικασία πως αναπλαισιώνεται το ψυχικό τραύμα, μονο όταν υπάρχουν φροντιστικά και υποστηρικτικά πλαίσια που βοηθούν το άτομο να ξεπεράσει την οδύνη ενός τρομακτικού και επικίνδυνου γεγονότος.

 

Τίτλος: Τρέξε για να σωθείς: Η ανατομία της επιβίωσης

 

     “…στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, ο πεντάχρονος Noam Saul ήταν μάρτυρας του πρώτου επιβατικού αεροπλάνου που προσέκρουσε στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (Δίδυμοι Πύργοι) και είδε  από τα παράθυρα της τάξης του στην πρώτη τάξη στο PS 234, που βρισκόταν  λιγότερο από 1.500 πόδια μακριά. Αυτός και οι συμμαθητές του έτρεξαν με τη δασκάλα τους κάτω από τις σκάλες προς το λόμπι, όπου οι περισσότεροι από αυτούς βρέθηκαν ξανά με γονείς που τους είχαν αφήσει στο σχολείο λίγες στιγμές νωρίτερα.

     Ο Νόαμ, ο μεγαλύτερος αδελφός του και ο μπαμπάς τους ήταν τρεις από τους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που έτρεξαν να σώσουν τη ζωή τους μέσα από τα ερείπια, τη στάχτη και τον καπνό του κάτω Μανχάταν εκείνο το πρωί.

     Δέκα μέρες αργότερα επισκέφτηκα την οικογένειά του, που είναι φίλοι μου, και εκείνο το βράδυ οι γονείς του και εγώ πήγαμε μια βόλτα στο απόκοσμο σκοτάδι μέσα από το λάκκο που κάπνιζε ακόμα, όπου βρισκόταν κάποτε ο Πύργος Ένα, κάνοντας το δρόμο μας ανάμεσα στα συνεργεία διάσωσης που ήταν εκεί δουλεύοντας όλο το εικοσιτετράωρο κάτω από τα λαμπερά φώτα . Όταν επιστρέψαμε σπίτι, ο Νόαμ ήταν ακόμα ξύπνιος και μου έδειξε μια φωτογραφία που είχε ζωγραφίσει στις 9:00 π.μ. στις 12 Σεπτεμβρίου (μία μέρα μετά). Το σχέδιο απεικόνιζε αυτό που είχε δει την προηγούμενη μέρα: ένα αεροπλάνο να χτυπά στον πύργο, μια μπάλα φωτιά, πυροσβέστες και άνθρωποι που πηδούν από τα παράθυρα του πύργου.

     Αλλά στο κάτω μέρος της εικόνας είχε σχεδιάσει και κάτι άλλο: έναν μαύρο κύκλο στους πρόποδες των κτιρίων. Δεν είχα ιδέα τι ήταν, οπότε τον ρώτησα. «Ένα τραμπολίνο», μου απάντησε. Τι έκανε ένα τραμπολίνο εκεί; Ο Νόαμ εξήγησε, «Ώστε την επόμενη φορά που οι άνθρωποι θα πρέπει να πηδήξουν, να είναι ασφαλείς». Έμεινα έκπληκτος: Αυτό το πεντάχρονο αγόρι, μάρτυρας ανείπωτου χάους και καταστροφής μόλις είκοσι τέσσερις ώρες πριν κάνει αυτό το σχέδιο, είχε χρησιμοποιήσει τη φαντασία του για να επεξεργαστεί αυτό που είχε δει και να αρχίσει να συνεχίζει τη ζωή του.

Η ζωγραφιά που έφτιαξε ο Νοαμ. Από το βιβλίο.

 

     Ο Νόαμ ήταν τυχερός. Ολόκληρη η οικογένειά του ήταν αβλαβής, είχε μεγαλώσει περιτριγυρισμένος από αγάπη και μπόρεσε να καταλάβει ότι η τραγωδία που είχαν δει είχε φτάσει στο τέλος της. Κατά τη διάρκεια καταστροφών τα μικρά παιδιά συνήθως παίρνουν τα σημάδια τους από τους γονείς τους. Όσο οι φροντιστές τους παραμένουν ήρεμοι και ανταποκρίνονται στις δικιές τους ανάγκες, συχνά επιβιώνουν από τρομερά περιστατικά χωρίς σοβαρές ψυχολογικές ουλές.

     Αλλά η εμπειρία του Νόαμ μας επιτρέπει να δούμε περιληπτικά δύο κρίσιμες πτυχές της προσαρμοστικής απόκρισης στην απειλή που είναι βασική για την ανθρώπινη επιβίωση. Τη στιγμή που συνέβη η καταστροφή, μπόρεσε να αναλάβει ενεργό ρόλο τρέχοντας μακριά από αυτήν, και έτσι έγινε πράκτορας στη διάσωσή του. Και μόλις έφτασε στην ασφάλεια του σπιτιού του (στο φροντιστικό και υποστηρικτικό περιβάλλον), οι κώδωνες του κινδύνου στον εγκέφαλο και το σώμα του σιώπησαν. Αυτό ελευθέρωσε το μυαλό του να κάνει κάποια αίσθηση του τι είχε συμβεί και ακόμη και να φανταστεί μια δημιουργική εναλλακτική σε αυτό που είχε δει—ένα σωτήριο «τραμπολίνο».

Σε αντίθεση με τον Νόαμ, οι τραυματισμένοι άνθρωποι  κολλάνε, σταματούν στην ανάπτυξή τους επειδή δεν μπορούν να ενσωματώσουν νέες εμπειρίες στη ζωή τους. Συγκινήθηκα πολύ όταν οι βετεράνοι του στρατού του Πάτον μου έδωσαν ένα ρολόι στρατού του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για τα Χριστούγεννα, αλλά ήταν ένα θλιβερό ενθύμιο της χρονιάς που ουσιαστικά είχε σταματήσει η ζωή τους: στο 1944. Το να είσαι τραυματισμένος σημαίνει να συνεχίζεις να οργανώνεις τη ζωή σου σαν το τραύμα ή η τραυματική εμπειρία να συνεχιζόταν ακόμα —αμετάβλητο και αναλλοίωτο- καθώς σε κάθε νέα συνάντηση ή νέο γεγονός είναι «μολυσμένο» από το παρελθόν….»