Η βαθιά πλήξη ως το απόγειο της πνευματικής χαλάρωσης
"Αν ο ύπνος είναι το απόγειο της σωματικής χαλάρωσης, η βαθιά πλήξη είναι το απόγειο της πνευματικής"
Χαν Μπιούνγκ Τσουλ- Η κοινωνία της κόπωσης. Εκδόσεις Opera.
Ας ξεκινήσουμε με κάποιες ερωτήσεις κλίμακας από το 1-10, όπου στο 1 είναι ελάχιστα και το 10 πάρα πολύ.
Πόσο κουρασμένοι/ες νιώθετε τις τελευταίες 30 ημέρες, όπου 1 ελάχιστα χαλαρωμένη/ος και 10 εξαιρετικά χαλαρωμένη/ος.
Όταν το σημειώσετε και βρείτε δυσκολίες στο να το βιώνετε, μπορείτε να αναρωτηθείτε: τι με εμποδίζει να το κάνω αυτό;
Σε αυτό το σημείο μπορεί να δοθούν πολλές εκδοχές, βιώματα και καταστάσεις ανάλογα των εξωτερικών προκλήσεων και γενικότερων δυσκολιών που αντιμετωπίζει το άτομο.
Σε ένα βιωματικό με αναστοχαστική διεργασία που έγινε για την αξία της αποφόρτισης ήταν σημαντικό ότι 3 άτομα παρατήρησαν ότι όταν έπεσαν οι ρυθμοί του χειμώνα και υπήρξε περισσότερο χρόνος απάντησαν: "έχω τόσο άπλετο χρόνο που δεν ξέρω τι να το κάνω- κάτι πρέπει να το κάνω..."
Έχετε βιώσει την αίσθηση του άπλετου χρόνου; Πότε έγινε ή γίνεται αυτό; Πως είναι σαν εμπειρία; Ευχάριστη, δυσάρεστη ή απλά άβολη και ανοίκεια;
Αρκετοί άνθρωποι θα απαντούσαν παρόμοια με τα τρία άτομα στο βιωματικό. Ότι όταν ζορίζονται και τρέχουν, κάπως ονειρεύονται την αποφόρτιση και την ξεκούραση, άλλα όταν επέρχεται ο άπλετος αυτός χρόνος είναι άβολος, ίσως και δυσάρεστος. Διότι κάτι "πρέπει να γίνει". Δεν γίνεται να μείνει έτσι.
Που θα μπορούσε να οφείλεται αυτή η κατάσταση που μας γίνεται ο πολύς χρόνος "μη εξωτερικής δράσης" άβολος και ίσως και ανοίκειος; Τι σκέψεις θα μπορούσαμε να κάνουμε; Υπάρχει άραγε κάποια εξήγηση που να δίνει κάποια/ος πάνω σε αυτό;
Αν σας έχει τύχει, τι θα σκεφτόσασταν εκείνη τη στιγμή; Τι συμβαίνει;
Ο κορεάτης φιλόσοφος Χαν Μπιούνγκ Τσουλ στο βιβλίο "Κοινωνία της Κόπωσης" κάνει μία τέτοια αναστοχαστική διερεύνηση. Αναφέρει ότι οι δυτικές κοινωνίες, εμμονικές προς την επίτευξη και την εξωτερική δράση, στην κατάκτηση συνεχών αποτελεσμάτων επιδόσεων, μας θέτει σε μία συνεχόμενη δράση, σε μία υπερδιέγερση, σε μία κατάσταση "οφείλεις, επειδή μπορείς". Σε αυτή την κουλτούρα, που ωθεί εύκολα το άτομο να εξαντλείται, να βγάζει αρκετό στρες - που μέσα στους λόγους προστίθεται και το στρες για επίδοση και εξωτερική δράση- τείνει να αυτοεκμεταλλεύεται τον εαυτό του, να μην μπορεί να πεί "ότι δεν μπορεί ή δεν θέλει να μπορεί", να μην μπορεί να ηρεμήσει και γενικά του είναι δύσφορη η εμπειρία της πλήξης. Διότι στις κοινωνίες που ζούμε η πλήξη ισούται με αδράνεια που δεν εκτιμάται και δεν εμπεριέχεται ώς κάτι σημαντικό.
Το δικαίωμα στην τεμπελιά δεν αποτελεί δικαίωμα, αλλά περισσότερο στιγματίζεται ως αποτυχία του ατόμου να προσαρμοστεί στους φρενήρεις ρυθμούς που 'επιβάλλει η καθημερινότητα'.
Η πλήξη και η βαρεμάρα έχει συσχετιστεί με την έννοια της δημιουργικότητας καθώς τότε το άτομο μπαίνει σε μία κατάσταση χαλάρωσης και δημιουργείται ο σημαντικός χρόνος και χώρους που θα στοχαστεί ελεύθερα, θα αφεθεί σωματικά, θα ταξιδέψει πνευματικά πέρα από τους περιορισμούς και τις εντάσεις της καθημερινής έντασης και υπερδιέγερσης. Ο Χαν Μπιούνγκ Τσουλ παρατηρεί αναφορικά με την σπουδαιότητα της πλήξης και της βαρεμάρας κάτι που αποτελεί παραδοξότητα για ο πως την εκλαμβάνουμε στην καθημερινότητα: "Τα πνευματικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας, ανάμεσα στα οποία εξέχουσα θέση κατέχει η φιλοσοφία, τα οφείλουμε σε μία βαθιά και θεωρησιακή προσοχή. Η κουλτούρα προυποθέται ένα περιβάλλον που να επιτρέπει την βαθιά προσοχή. Αυτή η βαθιά προσοχή εκτοπίζεται όλο και πιο πολύ από μία εντελώς διαφορετική μορφή προσοχής, την υπερπροσοχή. Αυτή η διασκορπισμένη προσοχή χαρακτηρίζεται από αστραπιαίες εναλλαγές της εστίασης σε διάφορα καθήκοντα, πηγές πληροφόρησης και διεργασίες. Δεδομένης, μάλιστα, της ελάχιστης ανοχής της στην πλήξη, δεν επιτρέπει ούτε εκείνη τη βαθιά πλήξη που παίζει αρκούντως σημαντικό ρόλο στην δημιουργικότητα. Για τον Walter Benjamin , αυτή η βαθιά πλήξη είναι ένα 'ονειρικό πουλί' που κλωτσάει το αβγό της εμπειρίας..."
Η βαθιά πλήξη λοιπόν αποτελεί χαλάρωση και πηγή δημιουργίας, καλύτερης ποιότητας ζωής, εσωτερικής παρατήρησης ή στοχασμού της εξωτερικής πραγματικότητας, και φέρνει τον άνθρωπο πιο κοντά σε ανώτερα πνευματικά επιτεύγματα. Έχει πολύ ενδιαφέρον η ιστορία του Αρχιμήδη για το πως ανακάλυψε την αρχή περί της άνωσης και φώναξε δυνατά τη ρήση που μας είναι γνωστό σε όλους ως "Εύρηκα!". Ήταν στο μπάνιο σε κατάσταση χαλαρωμένη πνευματικά και σωματικά, ίσως σε ανία και οι πνευματικοί και σωματικοί του πόροι ήταν ανοιχτοί σε περαιτέρω στοχασμό, βίωση εμπειρίας, ανώτερης σκέψης. Ήταν, λέγεται, τόσο εντυπωσιασμένος με την θεώρησή του, που έτρεχε γυμνός στο δρόμο επαναλαμβάνοντας την γνωστή αυτή φράση. Που προήρθε από μία κατάσταση "μή εξωτερικής δράσης", χαλάρωσης και βαθιάς πλήξης.
Η διαρκής πίεση και η υπερδραστηριότητα δεν είναι κάτι που είναι στη φύση μας, καθώς μας εξαντλεί, μας δημιουργεί αποσύνδεση από τις σχέσεις μας, μας δημιουργεί το πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων. Όμως και ο άπλετος χρόνος μας είναι ανοίκειος, άβολος και δεν τον αντέχουμε. Δεν ξέρουμε τι να τον κάνουμε. Διότι βάση των πολιτισμικών αξιών, "κάτι πρέπει να γίνει πάντα". και όταν λέμε να γίνει, αφορά μία εξωτερική δράση, μία επίδοση, ένας στόχος, ένα πλάνο. Αλλιώς δεν είναι ορατό, άρα και δεν υφίσταται.
Όμως η βαθιά πλήξη και η βαρεμάρα είναι πολύ σημαντικές καταστάσεις για να δούμε πόσο αντέχουμε να μείνουμε με αυτό. Μας καλεί σε ηρεμία, σε αποφόρτιση, σε πραγματική χαλάρωση, σε ουσιαστική διακοπή από την επαναμβανόμενη ρουτίνα της υπερδραστηριότητας και της επίτευξης. Ο χρόνος γίνεται ευκαιρία και για άλλες δράσεις, όπως το να ηρεμήσουμε, να κοιτάξουμε το παρόν, να στοχαστούμε τον εαυτό μας, τον κόσμο, τις επιδιώξεις μας και τις κατευθύνσεις ζωής στο μέλλον. Άλλωστε να παρατηρήσουμε από άλλη οπτική το παρελθόν ή να του δοθεί περισσότερος χρόνος. Σε κάθε περίπτωση η βαθιά πλήξη αποτελεί ένα απόγειο πνευματικής χαλάρωσης που καλλιεργεί το χωράφι της δημιουργικότητας, της έμπνευσης, αποφάσεων προσανατολισμένων περισσότερο σε ανάγκες, επιθυμίες και όνειρα για μία πιο ολοκληρωμένη ζωή ή λιγότερο επιβαρυμμένη.
Σε ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για την χαμένη παιδικότητα "Lost Adventures of childhood" (2009) μιλάει για το πως έχει αλλάξει το μεγάλωμα των παιδιών στην σύγχρονη εποχή, όπου από μικρή ηλικία οι γονείς τους πηγαίνουν σε συνεχείς δραστηριότητες, μαθαίνουν να είναι σε συνεχή δράση, να έχουν πρόγραμμα, να κάνουν δραστηριότητες σε πλαίσια (ακαδημία ποδοσφαίρου, μαθήματα τέχνης κτλ) που πάντα υπάρχει κάποιος να τα διδάξει και να καταναλώσουν το χρόνο τους και μειώνεται αυτή η δημιουργικότητα που είχαν άλλες γενιές που το παιχνίδι ήταν πιο αυθόρμητο, τα παιδιά παίζανε στις γειτονιές, συνήθως βαριόντουσαν, φτιάχνανε παιχνίδια με τους δικούς τους κανόνες και έτσι καλλιεργούνταν η δημιουργικότητα, η έμπνευση, η χαλάρωση και η απόλαυση μεταμορφωμένοι σε ενεργούς δέκτες και όχι παθητικούς. Όμως υπήρχε η διάσταση ότι μπορεί να είχαν τον άπλετο χρόνο, να βαρεθούν, να βγουν εκτός προγράμματος, να χαλαρώσουν πρώτα για να μπορέσουν να γίνουν δημιουργικοί με αυτόν τον χρόνο και να φτιάξουν τα παιχνίδια που επιθυμούν. Και έτσι από μικρή ηλικία γαλουχούνται σε μία νοοτροπίας επίτευξης, αποτελεσματικότητας, χρονοδιαγράμματος, προγράμματος που μειώνει την αίσθηση αυτονομίας, δημιουργίας, οικειότητας με την βαρεμάρα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου