Ένας εσωτερικός διάλογος με μία γνώριμη και οικεία φωνή

 

Η μυθοπλασία ήρθε με αφορμή κάποιους ανθρώπους που βιώνουν μία δυσκολία στο να κάτσουν και να χαλαρώσουν φτιάχνοντας μία νέα ποιότητα ζωής έχοντας διαγενεακά μάθει από μεγαλύτερους ότι η δουλειά ήταν το παν και το να είσαι παραγωγικός, να είσαι στην τσίτα, να μην κάθεσαι. Να έχουμε στο μυαλό μας ότι και κοινωνικά ζούμε με μία επικέντρωση στην αξία της υπερεργασίας (που εδώ θα σας παραπέμψω για όσα σας αρέσει η φιλοσοφία και το διάβασμα στο βιβλίο του Han Byung-chul με τίτλο " Η κοινωνία της κόπωσης"). Το παρακάτω αποτελεί μία εμπνευσμένη μυθοπλασία, με τον ήρωα να μπαίνει σε έναν γενναίο, εσωτερικό διάλογο με μία οικεία του φωνή που (του) την έχει (ουν) μάθει καλά πολλά χρόνια τώρα.

Στην ψυχοθεραπεία και σε προσεγγίσεις όπως στην συστημική, μπορεί κατά καιρούς να  δουλέψουμε με εσωτερικές φωνές των ανθρώπων. Μπορεί να είναι μία, μπορεί και πολλές. Αρχικά θέλουμε να τις (ανα)γνωρίσουμε και όχι να τις φιμώσουμε. Θα είναι φωνές επικριτικές, φοβικές, θυμωμένες, αγχώδεις, ανασφαλείς, ακόμη και πιο ίσως βίαιες που θα μας ταλαιπωρούν και θα μας δημιουργούν ψυχική δυσφορία και αναστάτωση. 

Αυτές οι φωνές έχουν μία ολόκληρη πορεία στο πως υπάρχουν. Μία ιστορία να διηγηθούν και εκείνες και όλως παραδόξως, πολλές θέλουν να προστατεύσουν ή νομίζουν ότι βοηθούν και δεν ξέρουν πόσο εμποδίζουν - όσο παράδοξο και να σας ακούγεται! Πολλές από αυτές έχουν μία ρίζα σε φιγούρες από πλαίσια στα οποία γαλουχηθήκαμε (είτε πρόσωπα είτε και κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες και ιδέες).

 Και η ψυχοθεραπεία αποτελεί στην ουσία την καλλιέργεια, ανάδυση και ανάπτυξη νέων φωνών, πλευρών, κομματιών (όπως θέλετε πείτε το) που θα δώσει στο άτομο την ευκαιρία να δημιουργήσει επιλογές στην ζωή του, να συνομιλήσει με αυτές τις παλιές και οικείες φωνές άλλοτε, να τις δει από μία άλλη ματιά τις παλιές και οικείες φωνές και να δημιουργεί το χώρο να προχωρά και να  συν-εξελίσσεται με τις φωνές εκείνες που εκείνο επιλέγει. Άραγε, αυτό δεν είναι και η ενηλικίωση, τώρα που το σκέφτομαι; Ανεξάρτητα με το πλαίσιο και τις συνθήκες που μεγάλωσε το όποιο άτομο, θα επιλέξει την δική του πορεία ζωής. Τις φωνές που εκείνο θα επιλέξει, εφόσον έχει και τα ερεθίσματα για να μπορεί να το κάνει. Αλλιώς θα πορεύεται, με αυτές που ξέρει, που του έχουν μάθει.

Αν το πως παρουσιάζονται οι φωνές (μπορειτε να τις πειτε εσείς πλευρές, κομμάτια ότι άλλο θέλετε), σαν φαίνεται μία γοητευτική διεργασία, θα μπορούσα να σας παραπέμψω, να πάρετε μία γεύση στο βιβλίο  "Ο υπέροχος πολύπλευρος εαυτός μας του Richard Schwatz". Και φυσικά, όπως όλα τα βιβλία, δεν αντικαθιστούν την θεραπεία, όμως το βιβλίο δίνει μία γεύση για το πως ο εαυτός μας είναι πολλά κομμάτια, πλευρές ή φωνές που μπερδέουν την σκέψη, το συναίσθημα, τις πράξεις ακόμη και μέχρι το που θέλουμε να πάμε και να ζήσουμε.

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Υποτιθέμενος χαρακτήρας)

Αυτό το κείμενο γράφεται με μεγάλη δυσκολία. Η μέρα σήμερα είναι ήσυχη. Ήρεμη, δεν έχω πολλά να κάνω από εργασίες. Κάθομαι, χαλαρώνω, εκανα τις δουλειές του σπιτιού, φρόντισα τον εαυτό μου, έκανα τις αγαπημένες δραστηριότητες, κοιμήθηκα το μεσημέρι, μαγείρεψα. Πέρασα μέσα στην ημέρα χρόνο με αγαπημένους ανθρώπους. Ήταν μία ημέρα που δεν είχα πολύ εργασία και αποφάσισα να αφοσιωθώ στη ξεκούραση που κάπως πιο ενσυνείδητα προσπαθώ να την βάζω στην ζωή μου. Και όμως μου είναι δύσκολο να κάθομαι, μου είναι εν αγωνιώδες αυτή η νέα συνθήκη ζωής. Δεν το έχω μάθει…

Εσωτερικές βαθιές σκέψεις έρχονται και έχω χρόνο αρχικά να τις παρατηρήσω. Μία φωνή πολύ γνώριμη τιτιβίζει συνέχεια στο κεφάλι μου και στιγμές, με τυραννά. Μου λέει: «γιατί κάθεσαι; δεν πρέπει να κάθεσαι! Πρέπει να δουλεύεις, να παράγεις, να είσαι χρήσιμος.

Όλοι οι άλλοι δουλεύουν και εσύ χαλαρώνεις. Μα σε τέτοια παραγωγική ηλικία ( 35 ετών) θα έπρεπε να κάνεις πολλά πράγματα. Και εσύ λές ότι θες ξεκούραση και ήρεμους ρυθμούς! Θες χρόνο να κάνεις και πράγματα που αγαπάς και να έχεις και χρόνο για πράγματα που σε διασκεδάζουν και σε χαλαρώνουν! Λες και είσαι γέρος! Άλλοι περνάνε στην ηλικία σου την πέτρα και την σπάγανε σε χίλια κομμάτια» θα συνεχίσει η φωνή να επικρίνει.

«…Το ξέρω ότι έχεις δουλέψει σκληρά πολλά χρόνια να έρθεις σε αυτό το σημείο! Μου το υπενθυμίζεις συνέχεια για να δικαιολογείς την ξεκούραση! Όμως δεν μας λέει τίποτα αυτό! Θα πρέπει να συνεχίσεις να δουλεύεις! Τι σημαίνει κουράζομαι; Τι σημαίνει ότι θές να φροντίσεις άλλα κομμάτια σου όπως η αυτοφροντίδα και η ψυχική σου υγεία; Δεν μου λέει τίποτα αυτό! Δεν το γνωρίζω καν! Άλλοι δουλεύανε συνέχεια, είχαν να φροντίσουν παιδιά,  και δεν βγάζανε κιχ! Τι; Βγάλανε θέματα υγείας; Τι είναι αυτά που λες για να κλαφτείς! Οι άνθρωποι τότε τα βγάζανε όλα πέρα και εσύ κλαίγεσαι! Δεν τα ξέρω εγώ αυτά που λες! Εμείς πηγαίναμε από μικρά στα χωράφια, άλλοι ναυτικοί στα νησιά, άλλοι σε εργοστάσια και εσύ λές ότι κουράστηκες νέος και θές να έχεις ένα πιο χαλαρό πρόγραμμα για να έχεις και ζωή» θα συνεχίσει η φωνή στο ίδιο έντονο ρυθμό το δικό της χαβά η φωνή.

Όσο δεν θα της δίνω σημασία και θα μένω στην απόφαση μου να ξεκουραστώ και να ηρεμήσω, η φωνή αυτή από θυμωμένη, θα αρχίσει να σπάει. Θα γίνεται πιο παραπονιάρα και θα προσπαθεί να με χειραγωγήσει, χτυπώντας με στο συναίσθημα. Θα μου λέει “ Έλα βρε γιαβρί μου. Δεν θυμάσαι τότε που δούλευες όλη μερα; που ήσουν σε πολλά πράγματα ταυτόχρονα; Που άρχιζε η μέρα με δουλειά και τελείωνε με πολλά πρότζεκτ! Δεν θυμάσαι πόσο αδρεναλίνη είχες; Η ντοπαμίνη ήταν στα ύψη και ένιωθες στιγμές σημαντικός! Ναι, καλά και τσίτες και αυπνίες και άλλα τόσα αγχώδη συμπτώματα που το κόστος ήταν μεγάλο αλλά ο σκοπός φαινόταν ιερός! Αυτό είναι το κόστος όποιος θέλει να φτάσει πολύ ψηλά! Εσύ ψηλά δεν θες να φτάσεις;”

Όταν του απαντώ ότι θέλω να μάθω να ζώ γιατί αρρώστησα ψυχικά από την υπερεργασία και δεν το αντέχω πια και ότι έχω ανάγκη να ηρεμώ, να μην βιάζω ψυχικά τον εαυτό μου όπως έκανα τότε παλιά είτε για να επιβιώσω είτε για να φτάσω μεγάλές προσδοκίες άλλων, τότε η φωνή από κλαψάρα και χειριστική, γίνεται υποτιμητική. “ Αχ βλακείες είναι όλες αυτές. Ψυχική υγεία και αυτοφροντίδα. Όλες οι βλακείες που σας μαθαίνουν αυτοί οι ψυχολόγοι, που μας έχουν καταστρέψει αυτή και οι νέές γενιές. Μα έτσι είστε η νεα γενιά. Μαλθακή και θέλετε ποιότητα ζωής. Εμείς δουλέυαμε από μικρά παιδιά, είχαμε από νέα άτομα πολλά παιδιά, δουλέυαμε και τα καταφέραμε και εσείς όλο να βρείτε τα συναισθήματα, όλο άγχος, όλο θέματα να ανοίγετε…Εμείς δεν είχαμε τέτοια πράγματα και ούτε ψυχολόγους, ούτε ψυχική υγεία, ούτε ηρεμία. Αλλά δουλειά, παραγωγή και το κεφάλι μέσα. Έχετε αρχίσει να βγάζετε γλώσσα εσείς οι νέοι μου φαίνεται. Εμείς δεν τεμπελιάζαμε όπως εσείς και όλο ζητάγαμε και βόλτες και καφέδες και χομπι!»

Ναι ήθελα με όλο μου το είναι να φωνάξω της φωνής, για αυτό έχετε όλοι εσείς ένα σωρό ψυχολογικά και τραύματα! Επειδή εμείς μάθαμε αυτή την οικειότητα στην ταλαιπωρία που ζείτε μία ζωή εσείς και τώρα είναι τόσο κολλημένη μέσα μου που είναι σα να βγάζω το δέρμα μου και να αλλάζω ολάκερος!

 Αλλά δεν της είπα τίποτα, όσο και να με θύμωνε, το κράτησα. Το κράτησα επειδή ξέρω ότι εκείνη η φωνή βρίσκεται μέσα στην ταλαιπωρία και δεν ξέρει πόσο ωραία είναι η ζωή και για αυτά. Κατά βάθος όταν παίρνω χρόνο, ίσως μπορώ να νιώσω και μία συμπόνια για αυτή την ζωή που δεν έμαθε να ηρεμεί, να ξεκουράζεται, να διασκεδάζει, να ευχαριστιέται και έμαθε μόνο να δουλεύει, να φροντίζει συνέχεια άλλους παρά τον εαυτό του, να παράγει και να είναι χρήσιμο. Που δεν έμαθε ποτέ ότι είχε αυτή την επιλογή και θυμώνει με εμένα που μπορώ να  διαφοροποιούμαι. Το ξέρω γιατί κάποτε ήμουν εκεί μέσα και τότε και εγώ ίσως να θύμωνα με άλλους που μπορεί να είχαν πιο ήρεμους ρυθμούς ή απλά να παραξενευόμουν.

Έρχομαι όμως στο παρόν όσο εκείνη μιλά και  σκέφτομαι ποια ζωή μαθαίνω, που δεν μου μάθανε και μου είναι καινούργια. Η ζωή να μην δουλεύεις όλη μέρα. Να μην βάζεις συνέχεια υπέρογκους στόχους και κίνητρα για να είσαι στα μάτια των άλλων μόνο έτσι σημαντικός. Να μπορείς να έχεις κοντά την δουλειά σου, να μην τρέχεις, να έχεις χρόνο να πας για ένα καφέ. Να μπορείς να επιτρέπεις και να εχεις χρόνους λιγότερο παραγωγικούς για να ξεκουράζεσαι και να αδειάσεις για να μπορείς να γεμίσεις παραγωγικά.

Να φροντίσεις το σώμα σου με λίγη άσκηση, ή με μία δραστηριότητα και τέχνη να γευτεί η ψυχή σου. Να νιώθεις στιγμές ασφαλής συναισθηματικά και να μην βρίσκεσαι σε μία διαρκή αίσθηση ανεπάρκειας. Να μπορείς να έχεις και χώρο να εμβαθύνεις στην ζωή σου σε μία στροφή σε πιο ουσιαστικές ανάγκες. Να μπορείς να αφουγκράζεται και να αναστοχάζεσαι. Και βασικά: να μπορείς να είσαι παρόν. Σε ένα καφέ με ένα φίλο που θα παρακολουθείς τι σου λέει και δεν θα τρέχει το μυαλό σου αλλού. Σε ένα καλύτερο ύπνο και όχι σε ένα βράδυ βασανιστικό από ανησυχίες και διακοπτόμενο και βασανισμένο ύπνο. Σε μία αγκαλιά και να χουχουλιάζετε με τον σύντροφό σου πριν ξυπνήσετε αλαφιασμένοι να φύγετε τρέχοντας για δουλειά.

 Να μην βιώνεις διάσπαση προσοχής από τα τόσα ερεθίσματα και μετά καταλήγεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και για να «χαλαρώσεις» από την πίεση. Να τρως πιο ήρεμα και όχι με ένταση.   Να εστιάζεις στο εδώ και τώρα, όπως τώρα που γράφω αυτό το κείμενο και βιώνω στιγμές χαλαρότητας για να μπορώ να στοχαστώ. Σε ένα σινεμά που θα απολαύσω μία ωραία ταινία. Στην δουλειά που μπορεί να την κάνεις πιο παραγωγική και ίσως πιο ευχάριστη. Και κυρίως, στα αποθέματα και την ενέργεια που θα έχεις για να ανταπεξέλθεις και στις πιέσεις και τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Στην υγεία που θα βγάζει το σώμα σου. Στα ψυχοσωματικά και στα διάφορα συμπτώματα που δεν υπάρχουν (πιά).

Στο αλάτι της ζωής, όπως αυτό που έλεγε η Φρανσουά Χεριτιέρ, που είναι όλα αυτά που δίνουν γεύση στην ζωή σου και είναι σημαντικά για εσένα επειδή σε θρέφουν. Όπως ένας καλός ύπνος και χρόνος για χαλάρωση, μία όμορφη συνάντηση με ένα φίλο που θα είσαι εκεί μαζί του, ένας περίπατος που θα απολαμβάνεις την στιγμή με ένα καφέ στο χέρι, ένα ωραίο φαγητό, ή παρέα για παιχνίδια, μία έξοδο σε μία συναυλία, μία εκδρομή, μία βόλτα στην φύση και πολλά ακόμη που φροντίζουν την ζωή και θέλουν και εκείνα το χρόνο, όπως τα άλλα. Επειδή σε φροντίζουν και αυτά, όπως και η εργασία φυσικά, αλλά με έναν άλλο τρόπο. Επειδή και αυτά είναι εξίσου σημαντικά. Όχι για να επιβιώνεις, αλλά για να ζείς.

Σε όλα αυτά που η φωνή εκείνη η παλιά, η γνώριμή και οικεία δεν ξέρει και αποτελούν φωνές των ανθρώπων που με πλαισίωσαν και είχαν περάσει κακουχίες. Και σε αυτή την νέα φωνή που νέα και μικρή ακόμη, την φτιάχνω μέρα με την μέρα και μου μαθαίνει ότι η ζωή, μπορεί να υπάρχει και η επιλογή, να μπορεί να είναι και διαφορετική από εκείνη που ήξερε. Την φωνή/τις φωνές που εκείνο επιλέγει, ασχέτως ποιες φωνές έμαθε να μεγαλώνει. 

 

Από: Χριστίνα Πανταζή