Ο πόνος περνάει…πονώντας

 

«Some people think that to be strong is to never feel pain. In reality, the strongest people are the ones who feel it, understand it and accept it” unknown

“Don’t fight your pain;you can’t win. The paradox of recovery is that you have to surrender to win. Accepting what you cannot change makes the difference”                                                                  From pain recovery:how to find balance and reduce suffering from chronic pain

 

    Το σημερινό πόστ ξεκινά με μία διαπίστωση: Κάθε φορά που στις συνεδρίες βρίσκω ένα άτομο, ζεύγος, οικογένεια που πονάει και προσπαθεί ή παλεύει να το διαχειριστεί με ποικίλους τρόπους, κάτι μέσα μου πάλλεται και συγκινείται. Δύσκολος ο πόνος, θέλει δύναμη να τον αντέξεις, θέλει κουράγιο, θέλει να μπορείς είτε εσύ που πονάς είτε –ιδίως- οι άλλοι να σταθούν δίπλα σου χωρίς πάντα να πρέπει να γίνει ή να κάνει κάποιος κάτι. Είναι από τα πολύ δύσκολα πράγματα να σταθείς και να συμπαρασταθείς στον πόνο και στην οδύνη κάποιου. Κάθε φορά που βλέπω απέναντι μου κάποιον να πονάει, είτε γιατί έχασε κάποιον άνθρωπο, κάποιο (σωματικό ή ψυχικό ) δικό του κομμάτι, κομμάτια και χρόνια από την ζωή του, σχέσεις κ.ο.κ, ένα κομμάτι μου στέκεται και συνδέεται με αυτό γιατί ξέρει πως είναι η εμπειρία.  Ξέρει το κομμάτι μέσα μου από προσωπικές δικές μου εμπειρίες και ξέρει διότι ο κόσμος που ζούμε εμπεριέχει πέρα από πολλά άλλα και το πόνο γύρω μας – και μέσα μας.

    Και λέω στέκομαι και συνδέομαι αρχικώς διότι το σύνηθες των ανθρώπων που ο πόνος έρχεται στην επιφάνεια συνειδητά ή μέσω γεγονότων και τους χτυπά την πόρτα, το πρώτο πράγμα φυσικά δεν είναι να το βιώσουν αλλά να το αποφύγουν. Είτε μέσω της άρνησης των πραγμάτων και συνθηκών που πονάνε, είτε μέσω άλλων στρατηγικών επιβίωσης αλλά δυσλειτουργικών και εν τέλει ανθυγιεινών (ναρκωτικά, αλκοόλ, προβληματική χρήση φαγητού, ιδεοληψίες με καταναγκασμούς, φοβίες κ.ο.κ) θα προσπαθήσουν στην αρχή να βρουν μία άλλη διέξοδο να τον αποφύγουν, ελέγξουν και υποτάξουν, πολεμήσουν ή/και αρνηθούν. Ακόμη και στο γραφείο πολλές φορές το αίτημα είναι «βοήθα με πως να μην νιώθω τον πόνο» ή «στρατηγικές να τον διαχειριστώ» ενώ στην πραγματικότητα δεν δίνεται ο χώρος αρχικά να βγεί ο πόνος, η οδύνη, να εκφραστεί, να βρεί και εκείνο μαζί με όλα τα άλλα συναισθήματα και καταστάσεις τον χώρο του και έτσι να μας διατρέξει, να μας μεταμορφώσει, να μας μαλακώσει, να μας φέρει σε επαφή με την ευαλωτότητά μας, να μας εξανθρωπίσει και απεμπλακεί η ψυχική μας ενέργεια από το να απελευθερώσει άλλες πτυχές μας, δημιουργικές και επουλωτικές για το προχώρημα και την περαιτέρω εξέλιξη μας. Πτυχές που θα μας κάνουν πραγματικά σθεναρούς και δυνατούς.

    Αυτό ‘’παντρεύεται’’ και με την αξία κοινωνικά και πολιτισμικά που δίνεται και στον πόνο. Εύκολες λύσεις, τρόποι άμεσοι, γρήγορα πόστ, πόνοι για την ανακούφιση ή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων παρά την αναζήτηση της ρίζας που παράγει τον πόνο, πάντα μία συνταγή του να κάνουμε έμπρακτα ΄κάτι΄, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ο πόνος να καταπιέζεται και άλλο και να γίνεται ένα πικρό κατακάθι που μας ακολουθεί, βιώνοντας την ματαίωση ξανά και ξανά. Φυσικά ο άνθρωπος δεν επιθυμεί τον πόνο διότι διοχετεύονται δυσάρεστα συναισθήματα και έχουμε την τάση να πηγαίνουμε προς τα ευχάριστα πράγματα. Και ούτε η αγκύλωση στον πόνο, η εξάρτηση από αυτό και η επαναβίωση τραυματικών καταστάσεων ξανά και ξανά αποτελεί την διέξοδο από αυτό. Όμως όταν ο πόνος έρχεται στην επιφάνεια, χρειάζεται και αυτό το χώρο και το χρόνο του με στόχο να μας δώσει και την διεργασία να βρούμε και εσωτερικά τον τρόπο, το χρόνο, τα εργαλεία  να επουλωθούμε πραγματικά και έτσι να απεμπλακούμε και να βρούμε το δρόμο μας προς την δημιουργία, την ελευθερία, την ωρίμανση και την επούλωση.

    Από την άλλη το να νιώθουμε το πόνο είναι και μία διαδικασία να μαθαίνουμε πως εκ των υστέρων και από την βιωμένη εμπειρία μας να πάρουμε αποστάσεις από το τι μας πονά, τι μας δυσαρεστεί και να στρεφόμαστε ενσυνείδητα προς πιο ευχάριστες για εμάς εμπειρίες, υγιείς, ήρεμες. Σαν το σώμα. Η εμπειρία μας όταν χτυπήσουμε το δάχτυλο του ποδιού μας σε μία γωνιά στο τραπέζι μας πληροφορεί εκ των υστέρων ως βιωμένη εμπειρία να προσέχουμε περισσότερο, να ξέρουμε που περιηγούμαστε στο χώρο, να επιλέγουμε ίσως ένα πιο χαλαρό βάδισμα, να έχουμε καλύτερη συγκέντρωση ή και να αλλάξουμε ακόμη και τον τρόπο που κινούμαστε ώστε να μην βιώσουμε την ίδια δυσάρεστη εμπειρία. Όμως για να το μάθουμε, θα χρειαστεί πολλές φορές να έρθουμε σε επαφή με αυτό- εφόσον μας τύχει.

   Σε ένα βιβλίο του νευρολόγου Oliver Sacks που κάπως κάνει και εκείνος τον εσωτερικό του στοχασμό για την έννοια του πόνου, φέρνει ένα στοιχείο που προκαλεί πολύ ενδιαφέρον. Υπάρχει ένα σπάνιο πολύπλοκο ιατρικό σύνδρομο που εκδηλώνεται σε κάποιους ανθρώπους με την ονομασία «αναισθησία στον πόνο ή CIP (Congenital Insensitivity to pain)». Ενώ έχει διάφορες κατηγορίες το σύνδρομο, εν ολίγοις οι άνθρωποι που το βιώνουν έχουν αναισθησία στον πόνο. Μπορεί να χτυπάνε το κεφάλι τους στο τοίχο, να χτυπάνε το δάκτυλο στο καναπέ, να τραυματίζονται και να τρέχει αίμα από τις πληγές, να έχουν φλεγμονές και να μην νιώθουν τίποτα. Και ενώ μπορεί κάποιος να θεωρούσε ότι αυτό θα ήταν «υπερδύναμη» στην ουσία τους κάνει πιο ευάλωτους από ποτέ και οι άνθρωποι που παρουσιάζουν αυτό το σύνδρομο έχουν μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας είτε από αυτοκαστροφικές καταστάσεις είτε από την έκθεση στα συνεχόμενα τραύματα και ακριβώς επειδή στερούνται να βιώσουν το πόνο και έτσι στερούνται να μάθουν από αυτό στο πως να προστατεύονται και να εξελίσσονται.

    Ο πόνος στα ψυχικά μας βιώματα και την συναισθηματική μας ζωή αποτελεί έναν αγγελιοφόρο που μας φέρνει το μήνυμα ότι έχουμε ζήσει επώδυνες εμπειρίες. Εκεί που το μυαλό μας μας πείθει- γιατί έτσι ίσως μεγαλώσαμε σε περιβάλλοντα και κουλτούρες μαθαίνοντας να υποτιμούμε τον πόνο- η εμπειρία του πόνου έρχεται να μας διαψεύσει και στην ουσία να μας υπερασπιστεί. Να επιβεβαιώσει την ταλαιπωρία μας. Μας προσκαλεί να σταθούμε δίπλα μας, να συμπαρασταθούμε, να τον κάνουμε ορατό, να τον επιβεβαιώσουμε, να τον καταγράψουμε, να τον στοιχειοθετήσουμε, εξερευνήσουμε και εν τέλει βιώσουμε. Με τελικό σκοπό να μας φροντίσουμε ακόμη περισσότερο αν το στερηθήκαμε, να μας περιποιηθούμε, να μας ξεκουράσουμε, να κάνουμε χώρο για ανικανοποίητες ανάγκες και επιθυμίες και να κάνουμε χώρο όπως και στο σωματικό τραύμα, για την επούλωση που μαζί με αυτό θα έρθει και η βιωμένη εμπειρία του τι χρειάζομαι όταν επανέλθω να προσέξω- θυμάστε με το μήνυμα στο δαχτυλάκι του ποδιού μας όταν χτυπάμε τι σκεφτόμαστε μετά;- για να μην πονέσω ξανά.

    Τι χρειάζεται να αλλάξω, τι να θρέψω, τι σχέσεις μου κάνουν καλό; Τι πεποιθήσεις, τι γνώσεις θέλω για να είμαι μετά τον βιωμένο πόνο καλύτερα; Πως θα με προσέχω παραπάνω; Πως θα με νοιαστώ περισσότερο; Πως θα προχωρήσω με μία μεγαλύτερη εμπειρία και σοφία μέσα από την βιωμένη εμπειρία μιάς οδύνης, για να επανακάμψω κάποια στιγμή; Ακόμη και στον επιστημονικό χώρο επιστήμονες και θεραπευτές που ασχολούνται με το τραύμα και το μετατραυματικό στρες (post traumatic stress), αναζητούν και την διεργασία της μετατραυματικής ωρίμανσης (post traumatic growth). Πως δηλαδή μετά την κρίση και την επώδυνη εμπειρία, αφού βιωθεί, επεξεργαστεί και επουλωθεί, δύνανται να έρθουν και θετικές ψυχικές και πνευματικές αλλαγές και μετατοπίσεις.

    Ο πόνος όταν υπάρχει μέσα μας περνάει, πονώντας. Μέσα από το πόνο θα βρούμε την διέξοδο που μέσα μας ποθούμε. Φυσικά όμως επειδή είναι ένα δύσκολο και κοπιαστικό πράγμα, θέλει «εκγύμναση» και «ψυχική ενδυνάμωση». Όπως και στο σώμα, όταν είναι αγύμναστο δεν μπορείς και δεν έχεις αντοχή για πολύ σωματική άσκηση και χρειάζεται χρόνος για αυτό, έτσι συμβαίνει και στην ψυχή μας. Χρειαζόμαστε «ψυχικούς μύες», στήριξη, ενδυνάμωση, αυτοφροντίδα, αγάπη, αποδοχή για να μπορούμε να εκγυμναστούμε στο πόνο που ελλοχεύει να βγει στην επιφάνεια μέσα μας και να καταφέρουμε να τον αντέξουμε χωρίς να διαλυθούμε. Οπότε ίσως το ερώτημα «Πως μπορώ να μην πονάω;» ή «εύκολοι και γρήγοροι τρόποι για να μην πονάω;» ίσως θα είχε περισσότερο νόημα στο «Πως μπορώ να ενδυναμωθώ, φροντιστώ, ενισχυθώ ψυχικά, σωματικά και πνευματικά ώστε όταν έρθει ο πόνος να τον αντέξω και να περάσω μέσα από αυτό, για να λυτρωθώ και να επουλωθώ;» είναι μία πρώτη σημαντική μετατόπιση σε ό,τι μας πονά και είναι κατακάθι στην ψυχή μας.

   Όπως και οι άνθρωποι με το σύνδρομο CIP που δεν αισθάνονται το πόνο είναι πιο ευάλωτοι από ποτέ εκτεθειμένοι σε κάθε λογής τραύμα, έγκαυμα, ασθένεια κτλ, έτσι και οι υπόλοιποι που στεκόμαστε μακριά από το να έρθουμε σε επαφή με τα πληγωμένα μας κομμάτια μας κάνουν επίσης ευάλωτους σε νέες και καταστροφικές συνθήκες και πλήρως αποστασιοποιημένους από τον εαυτό μας και την ζωή που θα θέλαμε παρά δυνατούς.

 

Από: Χριστίνα Πανταζή