Οι άνθρωποι -αρχικά- επιλέγουν να μην αλλάζουν.

 

                                                                                     Ryan Hewett - "Fractured 2 fragments of color" 

Απόσπασμα από το βιβλίο «The courage to be disliked» από τους Ichiro Kishimi and Fumitake Koga.  Στα ελληνικά υπάρχει το βιβλίο με τίτλο : Τόλμησε να είσαι ο εαυτός σου. Εκδόσεις Ψυχογιός.

*Το απόσπασμα είναι μετάφραση από το αγγλικό βιβλίο

Περιγραφή του βιβλίου: Στο βιβλίο ξεδιπλώνεται ως ένας διάλογος μεταξύ ενός φιλοσόφου και ενός νεαρού ανήσυχου και δύσπιστου άνδρα, ο οποίος, κατά τη διάρκεια πέντε εμπλουτιστικών συζητήσεων, συνειδητοποιεί ότι ο καθένας από εμάς έχει τον έλεγχο της κατεύθυνσης της ζωής του, ανεξάρτητα από τα βάρη του παρελθόντος και τις προσδοκίες των άλλων.

                                                                                                                                                             

Κεφάλαιο: Οι άνθρωποι επιλέγουν πάντα να μην αλλάζουν

 

Φιλόσοφος (Φ): Κάτσε κάτω. Όπως έχουν τα πράγματα, είναι φυσικό να συγκρούονται οι απόψεις μας. Θα δώσω τώρα μια απλή εξήγηση ως προς τον τρόπο με τον οποίο κατανοούνται οι άνθρωποι στην Αντλεριανή Ψυχολογία.

Νέος (Ν): Ωραία, αλλά γίνε σύντομος.

Φ: Νωρίτερα είπες ότι η διάθεση ή η προσωπικότητα οποιουδήποτε ατόμου δεν μπορεί να αλλάξει. Στην Αντλεριανή ψυχολογία, περιγράφουμε την προσωπικότητα και τη διάθεση με τη λέξη «τρόπος ζωής».

Ν: Τρόπος ζωής;

Φ: Ναί. Ο τρόπος ζωής είναι οι τάσεις σκέψης και δράσης στη ζωή.

Ν: Τάσεις σκέψης και δράσεις στη ζωή;

Φ: Πώς βλέπει κανείς τον κόσμο αλλά ταυτόχρονα και πώς βλέπει κανείς τον εαυτό του. Σκέψου τον τρόπο ζωής ως μια έννοια που συνδυάζει αυτούς τους τρόπους μαζί στην αναζήτηση του νοήματος. Σε μία στενή έννοια, ο τρόπος ζωής μπορεί να οριστεί από την προσωπικότητα κάποιου. Αν το δεις πιο διευρυμένα, είναι μία έκφραση  από ό, τι περιλαμβάνει την κοσμοθεωρία αυτού του ατόμου και την οπτική του για τη ζωή.

Ν: Η οπτική του ατόμου για το κόσμο;

Φ: Πες ότι υπάρχει κάποιος που ανησυχεί για τον εαυτό του και λέει: «Είμαι απαισιόδοξος». Θα μπορούσε κανείς να το επαναδιατυπώσει και  να πει, «Έχω μια απαισιόδοξη άποψη για τον κόσμο». Θα μπορούσες να θεωρήσεις ότι το θέμα δεν είναι η προσωπικότητα αλλά η άποψη του ατόμου για τον κόσμο. Φαίνεται ότι η λέξη «προσωπικότητα» είναι διαφοροποιημένη και υποδηλώνει ότι είναι αμετάβλητη. Αν όμως μιλάμε για ένα άποψη ή οπτική του ατόμου για τον κόσμο, λοιπόν, αυτή θα πρέπει να είναι δυνατό να αλλάξει.

Ν: Μάλιστα, αυτό είναι κάπως μπερδεμένο. Όταν μιλάς για τρόπο ζωής, εννοείς ένα τρόπο που ζει το ίδιο το άτομο;

Φ: Ναι, θα μπορούσες να το πεις έτσι. Για να είμαστε λίγο πιο ακριβείς, είναι όπως ‘’θα έπρεπε΄ να είναι η ζωή κάποιου. Πιθανότατα σκέφτεσαι τη διάθεση ή την προσωπικότητα ως κάτι με το οποίο είσαι προικισμένος, χωρίς καμία σχέση με τη θέλησή σου. Στην Αντλεριανή ψυχολογία, ωστόσο, ο τρόπος ζωής θεωρείται κάτι που αποτελεί μία δική μας επιλογή.

Ν: Είναι μία δική μας επιλογή;

Φ:  Ναι, ακριβώς. Εσύ μπορείς να επιλέξεις τον τρόπο ζωής σου.

Ν: Άρα όχι μόνο επέλεξα να είμαι δυστυχισμένος ( σε προηγούμενα κεφάλαια του βιβλίου ο νέος είχε αναφέρει ότι δεν του αρέσει η ζωή του), αλλά έφτασα στο σημείο να επιλέξω και αυτή τη στρεβλή προσωπικότητα ως τρόπο ζωής;

Φ: Ναι, ακριβώς.

Ν: Χα! Τώρα το τραβάς στα άκρα! Όταν έκανα αυτή την συνειδητοποίηση ότι δεν μου άρεσε ο εαυτός μου , είχα ήδη διαμορφώσει αυτή την προσωπικότητα! Είμαι σίγουρος ότι δεν το επέλεξα. Αλλά το ίδιο ισχύει και για σένα, έτσι; Δηλαδή το να γίνεται ικανός να επιλέγεις την δική σου προσωπικότητα με βούληση… Τώρα φαίνεται σα να μιλάς για ρομπότ και όχι ανθρώπους!

Φ: Φυσικά, δεν επέλεξες συνειδητά «αυτό το τύπο εαυτού». Η πρώτη επιλογή ήταν λογικά ασυνείδητη, συνδυασμένη με εξωτερικές συνθήκες και βιώματα που αναφέρθηκες που να έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία του ατόμου- η φυλή, το φύλο, η κουλτούρ ακόμη και το οικογενειακό περιβάλλον. Φυσικά αυτοί οι παράγοντες έχουν σπουδαία επιρροή στην επιλογή. Παρόλα αυτά, εσύ είσαι που επιλέγεις να είσαι «αυτό το είδους εαυτού» και όχι άλλο.

Ν: Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς και δεν το πιάνω. Πως στο καλό μπορώ να το επιλέξω εγώ;

Φ: Στην Αντλεριανή Ψυχολογία η οπτική για το κόσμο ξεκινά στο άτομο γύρω στην ηλικία των 10 ετών.

Ν: Καλά, για όνομα του Θεού- και τώρα αλήθεια θα βγω έξω από τα ρούχα μου- λες ότι όταν ήμουν δέκα ετών, ασυναίσθητα έκανα αυτή την επιλογή του τρόπου ζωής ή οτιδήποτε άλλο. Θα είχε σημασία αυτό; Μπορείς να το πεις προσωπικότητα ή διάθεση ή τρόπο ζωής, αλλά, ασχέτως, είχα ήδη γίνει «αυτό το είδος του εαυτού». Η κατάσταση των πραγμάτων δεν αλλάζει καθόλου, έτσι όπως το θέτεις λοιπόν.

Φ: Αυτό δεν είναι αλήθεια. Εάν ο τρόπος ζωής σου δεν είναι κάτι που είναι εγγενώς επιλεγμένο , αλλά κάτι που επέλεξες εσύ, τότε πρέπει να μπορείς να το αλλάξεις ξανά και να επιλέξεις κάτι άλλο.

Ν: Τώρα λές ότι μπορώ να αλλάξω;

Φ: Ίσως να μην είχες επίγνωση του τρόπου ζωής σου μέχρι τώρα, και ίσως να μην είχες επίγνωση της έννοιας του τρόπου ζωής. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να επιλέξει τη γέννησή του. Το να γεννηθείς σε αυτή τη χώρα, σε αυτήν την εποχή, και με αυτούς τους γονείς και όχι με άλλους ή σε συγκεκριμένες συνθήκες είναι πράγματα που δεν επέλεξες. Και όλα αυτά τα πράγματα έχουν μεγάλη σημασία και επιρροή στη ζωή μας. Πιθανά να αντιμετωπίζεις απογοήτευση και να κοιτάς την ζωή και τις συνθήκες άλλων και να λες « θα ευχόμουν να γεννιόμουν με τις δικές τους συνθήκες» Αλλά δεν μπορείς να το αφήσεις να τελειώσει εκεί. Το θέμα δεν είναι το παρελθόν, αλλά το τώρα και το εδώ, το παρόν. Και τώρα μαθαίνεις σιγά σιγά για το δικό σου τρόπο ζωής. Αλλά μόλις αρχίσεις να το μαθαίνεις και να το συνειδητοποιείς, το τι θα το κάνεις, αποτελεί μία δική σου ευθύνη. Είτε θεωρήσεις ότι ο τρόπος ζωής είναι αυτός και δεν αλλάζει με ό,τι το παρόν έχει φέρει μέχρι εδώ είτε αποφασίσεις να αλλάξεις τρόπο ζωής και οπτική, αφορά εξ ολοκλήρου μία δική σου απόφαση.

Ν: Τότε πώς επιλέγω ξανά; Μου λες, «Εσύ επέλεξες αυτόν τον τρόπο ζωής, οπότε προχώρα και διάλεξε έναν νέο αμέσως», αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξω επί τόπου!

Φ: Ναι, μπορείς. Οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή, ανεξάρτητα από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται. Δεν μπορείς να αλλάξεις μόνο επειδή παίρνεις την απόφαση και επιλέγεις να μην το κάνεις.

Ν: Τι εννοείς, αλήθεια;

Φ: Οι άνθρωποι επιλέγουν συνεχώς τον τρόπο ζωής τους. Αυτή τη στιγμή, ενώ έχουμε αυτό το πρωτόκολλο και τη συζήτηση μεταξύ μας και έτσι επιλέγουμε το δικό μας. Περιγράφεις τον εαυτό σου ως ένα δυστυχισμένο άτομο. Λές ότι θέλεις να αλλάξεις αυτή τη στιγμή. Υποστηρίζεις μάλιστα ότι θέλεις να ξαναγεννηθείς ως ένα διαφορετικό άτομο. Αλλά μετά από όλα αυτά, γιατί δηλώνεις ότι είναι αδύνατο να αλλάξεις; Είναι επειδή συνεχίζεις να έχεις την ίδια απόφαση να μην αλλάξεις τον τρόπο ζωής σου, στην πράξη.

Ν: Όχι, δεν βλέπεις ότι είναι εντελώς παράλογο; Θέλω να αλλάξω. Αυτή είναι η ειλικρινής μου επιθυμία. Πώς θα μπορούσα λοιπόν να πάρω την απόφαση να μην το κάνω;

Φ:  Αν και υπάρχουν κάποιες δυσκολίες και περιορισμοί, πιθανότατα πιστεύετε ότι ο τρόπος ζωής που έχεις τώρα είναι ο πιο πρακτικός και ότι είναι πιο εύκολο να αφήσεις τα πράγματα ως έχουν. Αν μείνεις έτσι , η εμπειρία σου δίνει τη δυνατότητα να ανταποκριθείς αντίστοιχα στα γεγονότα όπως συμβαίνουν, ενώ μαντεύει κανείς τα αποτελέσματα των πράξεών του. Θα μπορούσες να πείς ότι είναι σαν να οδηγείς το παλιό, οικείο σου αυτοκίνητο. Μπορεί να κροταλίζει λίγο, αλλά μπορεί κανείς να το λάβει υπόψη του και να ελιχθεί εύκολα. Από την άλλη πλευρά, εάν κάποιος επιλέξει έναν νέο τρόπο ζωής, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι μπορεί να συμβεί στον νέο εαυτό ή να έχει ιδέα πώς να αντιμετωπίσει τα γεγονότα καθώς προκύπτουν. Θα είναι δύσκολο να δεις μπροστά στο μέλλον, και η ζωή θα είναι γεμάτη αβεβαιότητα και άγχος. Μία πιο επώδυνη και δυστυχισμένη ζωή μπορεί να βρίσκεται μπροστά στο μέλλον. Για να το θέσω απλά, οι άνθρωποι έχουν πολλά παράπονα για την ζωή, αλλά είναι πιο βολικό και ασφαλές να είναι και να ζουν με τον τρόπο που ήδη ξέρουν.

Ν: Κάποιος δηλαδή μπορεί να θέλει να αλλάξει, αλλά αυτή η αλλαγή είναι τρομακτική;

Φ: Όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε το τρόπο ζωής μας, χρειάζεται να βάλουμε πολύ κουράγιο στην δοκιμή και στο ρίσκο. Δημιουργείται έντονο στρες στην διαδικασία να αλλάξουμε και η απογοήτευση δημιουργείται όταν δεν αλλάζουμε. Είμαι σίγουρος ότι έχεις επιλέξει μέχρι τώρα το δεύτερο.

Ν: Περίμενε… Μόλις τώρα χρησιμοποίησες την λέξη «κουράγιο».

Φ: Ναι. Η Αντλεριανή Ψυχολόγία  είναι μία ψυχολογία που εστιάζει στο κουράγιο. Η δυστυχία σου δεν μπορεί να αποτελεί μόνο αποτέλεσμα του παρελθόντος ή των συνθηκών. Δεν είναι ότι σου λείπει η ικανότητα. Απλά έχεις έντονη έλλειψη κουράγιου. Κάποιος θα έλεγε ότι έχεις μεγάλη έλλειψη κουράγιου στο να είσαι χαρούμενος και ικανοποιημένος.