Η Διπολική Διαταραχή και το βίωμά της μέσα από το Ντοκιμαντέρ «Being Bipolar»

 

Το ντοκιμαντέρ "Being Bipolar" μπορεί να το δει κάποιος/α στην ακόλουθει διεύθυνση στο youtube:

->  https://www.youtube.com/watch?v=P0MEF-RWtBA

ή πατώντας "Being Bipolar (Psychology Documentary) | Real Stories  /"

Το ένα λεπτό σηκώνεσαι και «ανεβαίνεις στα ύψη» και το άλλο κατεβαίνεις και «πέφτεις στα τάρταρα». Τι θα γινόταν όμως αν αυτά τα ups ήταν μανίες, που δημιουργούσαν συναισθήματα παντοδυναμίας και αήττητου; Και τι θα γινόταν αν αυτές οι καταστροφές ήταν τόσο έντονες καταθλίψεις, που μείνατε ακίνητοι και ακόμη και αυτοκτονικοί;

Μέσα από το ντοκιμαντέρ «Being Bipolar» Η ψυχοθεραπεύτρια Philippa Perry εξερευνά την κατάσταση που είναι γνωστή ως Διπολική Διαταραχή (ή μανιοκατάθλιψη) από την οπτική γωνία εκείνων που ζουν με αυτήν. Δίνεται η ευκαιρία μέσα από το ντοκιμαντέρ να ακουστούν τα βιώματα και οι εμπειρίες των ανθρώπων που πάσχουν από Διπολική Διαταραχή, το ιστορικό τους, τα θεραπευτικά μέσα που έχουν χρησιμοποιήσει για τη θεραπεία τους αλλά και το πως ζουν στο τώρα μαζί με την διαταραχή. (από την περιγραφή)

Μιλώντας σε τρία πολύ διαφορετικά άτομα που το καθένα υποφέρει από τη δική του μοναδική περίπτωση Διπολικής Διαταραχής, η Philippa εξετάζει διάφορες εξηγήσεις για την πάθηση. από τη γενετική έως τις εμπειρίες της ζωής και εξετάζει την ποικιλία των θεραπειών που χρησιμοποιούνται. από συνταγογραφούμενα φάρμακα έως εναλλακτικές θεραπείες και θεραπείες.

Αναμφίβολα είναι ένα ντοκιμαντέρ αρκετά ψυχοεκπαιδευτικό τόσο για τους επαγγελματίες υγείας όσο και για το ευρύ κοινό πάνω στο τι είναι ακριβώς η Διπολική Διαταραχή, ποιες οι κατηγορίες, αλλά και ποσο ξεχωριστά εκδηλώνεται στο κάθε άτομο. Είναι μία χρόνια ψυχική νόσο που προκύπτει ανεξάρτητα από το οικονομικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και άλλο παράγοντα στο άτομο και έχει ισχυρές βιολογικές επιδράσεις.

 Ωστόσο, όπως και η Philippa διερευνά και εστιάζει στον ανθρώπινο βίωμα, δεν αρκεί μόνο η βιολογική προέλευση, αλλά και το πως το βίωμα του ανθρώπου τον θέτει ευάλωτο στο να εκδηλώσει την παρούσα διαταραχή όσο και να συνεχίσει να παραμένει. Άρα δεν μιλάνε για Γενετικοί παράγοντες ενάντια στους Περιβαλλοντικούς (εγγενές ή επίκτητο;) αλλά περισσότερο για μία βιοψυχοκοινωνική κατάσταση που όλα επηρεάζουν ταυτόχρονα και πολύπλοκα το άτομο στην εκδήλωση, συνέχιση αλλά και θεραπευτική αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής.

 

Αναφορικά με την Διπολική Διαταραχή.

 

Τί είναι; Η διπολική διαταραχή ανήκει στις διαταραχές διάθεσης/ συναισθηματικών διαταραχών. Είναι μία πάθηση στην οποία το συναίσθημα του θεραπευόμενου κινείται εντός μη φυσιολογικού εύρους. Εναλλάσσεται από περιόδους νορμοθυμίας (φυσιολογικής διάθεσης), σε περιόδους μανίας, υπομανίας ή κατάθλιψης. Ανάλογα με τον τύπο (πιο πολλά καταθλιπτικά, μανιακά επεισόδια ή μικτά επεισόδια) η διπολική διαταραχή διαχωρίζεται σε υποκατηγορίες (τύπος Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV ). Προκειμένου κάποιος να διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή πρέπει να έχει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας ή μία περίοδο υπομανιακής συμπεριφοράς, δίχως να βρίσκεται υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών.

 

Αιτιολογία: Η αιτία που προκαλεί την διαταραχή δεν είναι ξεκάθαρη αλλά οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες θεωρείται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής. Σε αυτό το θέτει και το παραπάνω ντοκιμαντέρ με πολύ σαφές τρόπο, όπου η ψυχοθεραπεύτρια ρωτά τόσο τους πάσχοντες όσο και τους διάφορους ειδικούς (ψυχιάτρους, ερευνητές, ψυχοθεραπευτές κτλ) και παρατηρείται ακριβώς το μη ξεκάθαρο της αιτιολογίας. Σίγουρα όμως αν το αντιμετωπίσουμε πιο ολιστικά ως ένα βιοψυχοκοινωνικό γεγονός, θα αυξήσει και την ολιστικότητα στις θεραπευτικές προεκτάσεις και αντιμετώπιση

 

Περιγραφή κατάστασης Μανιακού Επεισοδίου: Για τουλάχιστον μία εβδομάδα συνεχόμενα μία περίοδος έντονης παθολογικά και επίμονα ανυψωμένης, διαχυτικής ή ευερέθιστης διάθεσης και επίσης παθολογικά και επίμονα αυξημένης δραστηριότητας ή ενεργητικότητας κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας.

Παρατηρούνται τα εξής  συναισθήματα, στάσεις/πεποιθήσεις, συμπεριφορές με συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει κάποια από τα εξής: μεγαλοπρέπεια (Σ.Σ. κυμαινόμενη από υπερβολική αυτοπεποίθηση έως παραληρητικές ιδέες μεγαλείου), μειωμένη ανάγκη για ύπνο και έντονη υπερδραστηριότητα, φυγή ιδεών όπου το άτομο μιλάει πολύ γρήγορα, αναφέρει διαδοχικές ιδέες μεγαλεπίβολες, συχνά μακριά από την πραγματικότητα, έντονη διάσπαση προσοχής, ψυχοκινητική διέγερση και ανησυχία. Μπορεί ακόμη να κάνει πράξεις και συμπεριφορές υψηλού κινδύνου οδυνηρών συνεπειών (π.χ. εμπλοκή σε αλόγιστες οικονομικές δαπάνες, σεξουαλικές αδιακρισίες ή απερίσκεπτες επαγγελματικές επενδύσεις).

Το άτομο που βρίσκεται σε Μανιακό Επεισόδιο δεν έχει εναισθησία και αίσθηση συνήθως της πραγματικότητας, δυσκολεύεται να τηρήσει την θεραπευτική του αντιμετώπιση (πχ. Φαρμακευτική αγωγή, ψυχοεκπαίδευση κτλ) είναι εκτεθειμένο σε μεγάλο κίνδυνο και πολλές φορές χρήζει επείγουσας φροντίδας (π.χ ενδονοσοκομειακή νοσηλεία) με σκοπό να περάσει η περίοδος και να είναι προστατευμένο και ασφαλές.

 

Περιγραφή κατάστασης Υπομανιακού Επεισοδίου: Για τουλάχιστον μία εβδομάδα, μία διακριτή περίοδος παθολογικά και επίμονα ανυψωμένης, διαχυτικής ή ευερέθιστης διάθεσης και επίσης παθολογικά και επίμονα αυξημένης δραστηριότητας .

Παρατηρούνται τα εξής  συναισθήματα, στάσεις/πεποιθήσεις, συμπεριφορές με συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει κάποια από τα εξής: αυξημένη αυτοεκτίμηση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, φυγή ιδεών και γρήγορη ομιλία, διάσπαση προσοχής, αυξημένη εμπλοκή σε ενέργειες που ενέχουν κίνδυνο.

Στο υπομανιακό επεισόδιο, σε αντίθεση με το μανιακό επεισόδιο, ο πάσχων μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει αλλάξει η συμπεριφορά του (έχει κάποιου βαθμού εναισθησία) και μπορεί να συνεργαστεί για τη βέλτιστη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Έχει μία μεγαλύτερη επαφή με την πραγματικότητα και συνεπώς δεν θα χρειαστεί συνήθως μία πολύ έκτακτη αντιμετώπιση (π.χ νοσηλεία).

 

Περιγραφή κατάστασης Καταθλιπτικού Επεισοδίου: Για τουλάχιστον 2 εβδομάδες το άτομο παρουσιάζει αλλαγή στην καθημερινότητα και παρατηρείται τουλάχιστον ένα από δύο ομάδες  συμπτώματων είναι είτε (1) καταθλιπτική διάθεση είτε (2) απώλεια ενδιαφερόντων ή ευχαρίστησης. Συγκεκριμένα τα συμτπώματα είναι: καταθλιπτική διάθεση τις περισσότερες ώρες της ημέρας, δραστική μείωση ενδιαφερόντων ή ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες, σχεδόν καθημερινά, σημαντική απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα ή αύξηση βάρους, αϋπνία ή υπερυπνία, ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση σχεδόν καθημερινά, ευκοπωσία ή απώλεια ενεργητικότητας, αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ή παθολογικής ενοχής, μειωμένη ικανότητα σκέψης, συγκέντρωσης της προσοχής ή αναποφασιστικότητα και αυτό μπορεί να κλιμακωθεί και να υπάρξουν σκέψεις θανάτου και ακόμη και αυτοκτονικός ιδεασμός. Τα συμπτώματα αυτά για να είναι τέτοια θα πρέπει να προκαλούν κλινικά σημαντική ψυχική καταπόνηση ή παραβλάπτουν τον κοινωνικό, εργασιακό ή άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργικότητας.

Οι δύο βασικές κατηγορίες (υπάρχουν και άλλες) είναι η Διπολική Διαταραχή τύπου Ι όπου το άτομο θα πρέπει να έχει εκδηλώσει τουλάχιστον 1 μανιακό επεισόδιο και η Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ, το άτομο θα πρέπει να έχει εκδηλώσει τουλάχιστον 1 υπομανιακό επεισόδιο στην ζωή του με συχνά καταθλιπτικά επεισόδια.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι κυρίως η αντιμετώπιση με φαρμακοθεραπεία  και συνδυασμό με ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις όπως η ψυχοεκπαίδευση στα άτομα που πάσχουν και στις οικογένειες και περιέχει εν συντομία υποστήριξη, ενημέρωση για την νόσο και συμβουλευτική αλλά και διαφόρου τύπου ψυχοθεραπείων. Η φαρμακοθεραπεία εστιάζει ανάλογα στην εστίαση της διαχείρισης του καταθλιπτικού ή μανιακού επεισοδίου αλλά και στην προσπάθεια προφύλαξης από μελλοντικά ενδεχόμενα επεισόδια, ώστε να μην υπάρξουν. Όμως σίγουρα και οι ψυχοκοινωνικές θεραπείες, η ψυχοεκπαίδευση και διάφορου τύπου ψυχοθεραπειών ενδυναμώνει το πάσχον άτομο και το κοντινό του περιβάλλον, το βοηθά να τηρεί την αγωγή,  βοηθά με την καλύτερη ενημέρωση πάνω στο τι συνιστά η διαταραχή και πως πρέπει να αντιμετωπίζεται, το κινητοποιεί να χτίζει πιο φροντιστικές σχέσεις και μία καθημερινότητα με την όσο μεγαλύτερη επιβάρυνση και φροντίδα και να μπορεί στην ουσία να διαχειρίζεται και να αντέχει να ζει με τα συμπτώματα της νόσου. Και αυτό, όταν και η οικογένεια και οι σημαντικοί άλλοι συμμετέχουν στην φροντίδα και την υποστήριξη του ατόμου και υποστηρίζονται και αυτοί, τότε μπορεί να είναι ακόμη καλύτερο θεραπευτικά και για το ίδιο το πάσχων άτομο.

 Για τη καλύτερη αντιμετώπιση προτείνεται η από κοινού τήρηση φαρμακευτικής αγωγής και κάποιου είδους ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης. Η διπολική διαταραχή αποτελεί μία σοβαρή ψυχική χρόνια νόσος που είναι μία βιοψυχοκοινωνική οντότητα και για να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά, τουλάχιστον προς στιγμή προτείνονται από κοινού βιολογικές θεραπείες (πχ. Φαρμακοθεραπεία ) και ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση.

 

Επιπολασμός Διπολικής Διαταραχής

Ο επιπολασμός είναι ίδιος ο αριθμός στην Διπολική Διαταραχή τύπου 1 για άντρες και γυναίκες, με επικράτηση των μανιακών επεισοδίων περισσότερο στους άντρες και των καταθλιπτικών επεισοδίων στις γυναίκες.

Πορεία- Πρόγνωση Διπολικής Διαταραχής

Το 7% έχουν κάνει ένα μόνο επεισόδιο στη ζωή τους, το 8% δύο επεισόδια, το 45 % περισσότερα από δύο επεισόδια με περιόδους ύφεσης ενώ ένας μεγάλος αριθμός, στο 40% παρουσιάζει χρονιότητα στην ύπαρξη των επεισοδίων και μερική ή πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων. Συνήθως το πρώτο επεισόδιο είναι το καταθλιπτικό και στο σύνολο της διπολικής τα περισσότερα σε αριθμό επεισόδια είναι τα καταθλιπτικά.

Αυτά ήταν κάποια επιστημονικά στοιχεία για το τι είναι η διπολική διαταραχή, από τι αποτελείται, ποιες είναι οι μορφές που εκδηλώνεται, ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση αλλά και κάποια επιπλέον στοιχεία επιπολασμού και πορείας της νόσου.

Κλείνοντας, το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα πολύ καλό ψυχοεκπαιδευτικό εργαλείο στο να μάθουμε λίγο περισσότερο για το πως είναι  διπολική διαταραχή αλλά και το πως την βιώνει το πάσχον άτομο. Αν κάποιος/α θα ήθελε και άλλα ερεθίσματα και ενδιαφέρεται για το βίωμα της διπολικής διαταραχής, μία πολύ καλή πρόταση θα ήταν το βιβλίο «Ένα ανήσυχο μυαλό» (εκδόσεις University Studio Press) της Kay Redfield Jamison, η οποία είναι ψυχοθεραπεύτρια αλλά και πάσχουσα με διπολική διαταραχή και εξετάζει την διπολική διαταραχή και ως θεραπεύτρια αποκαλύπτοντας και την τρομερή φρίκη και τη σκληρή γοητεία της που την έκανε πολλές φορές να αρνείται τη φαρμακευτική θεραπεία.

Η έγκυρη γνώση είναι δύναμη. Και η φροντίδα των αναγκών υπέρτατη ανάγκη και σύμμαχος σε μία νόσο ακόμη και εκείνες που διαρκούν χρόνια και δημιουργούν πιέσεις και εξάντληση τόσο στο πάσχον όσο και στο οικείο περιβάλλον. Το ντοκιμαντέρ θέλει να σου δείξει, ότι ακόμη και αν είναι ένας δύσκολος δρόμος για αυτούς που την βιώνουν αλλα και για τους οικείους, παρόλα αυτά αξίζει να λάβει ο άνθρωπος την κατάλληλη θεραπεία, φροντίδα και πλαισίωση των αναγκών και των δυσκολιών για να ζήσει μία αξιοπρεπή και γιατί όχι;- καλή και λειτουργική ζωή.

 

Βιβλιογραφία:

American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th ed. Washington, DC, American Psychiatric Association, 2013

Jamison, K. R. (2015). Ένα ανήσυχο μυαλό. Εκδόσεις University Studio Press.

Από: Χριστίνα Πανταζή