Οικογενειακή Προσέγγιση στην Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας

 

Σήμερα θα γίνει λόγος για την οικογενειακή και συστημική παρέμβαση και προσέγγιση όταν έχουμε άτομα που αντιμετωπίζουν την οριακή διαταραχή προσωπικότητας, που αποτελεί μία οντότητα που ταλαιπωρεί σε πολλά επίπεδα της ζωής και το ίδιο το άτομο αλλά και τα σημαντικά πρόσωπα στην ζωή του, όπως η οικογένεια.

Όμως αρχικά θα χρειαστεί να ορίσουμε συνοπτικά να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά που έχει η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας.

 

Τι είναι λοιπόν η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας;

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρίας περιγράφει την οριακή διαταραχή προσωπικότητα συνοπτικά ότι αποτελεί ένα ένα διάχυτο πρότυπο αστάθειας στις διαπροσωπικές σχέσεις, την εικόνα του εαυτού και τα συναισθήματα αλλά παρατηρείται και έντονη παρορμητικότητα, που ξεκινά στην αρχή της ενήλικης ζωής και είναι παρόν σε μια ποικιλία καταστάσεων.

 

Τι θα μπορούσαν να είναι αυτά ως χαρακτηριστικά;

Υπάρχει αστάθεια στο πως βλέπει το άτομο τον εαυτό του, έντονες και ασταθείς σχέσεις. Το άτομο προσπαθεί να αποφεύγει μία πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη, παρατηρείται μεγάλος βαθμός παρορμητικότητας που μπορεί να αφορούν πράξεις που να έχουν εν δυνάμει αυτοκαταστροφικό αποτέλεσμα, εκδηλώνει έντονη συναισθηματική αστάθεια, έντονο θυμός ή δυσκολία ελέγχου του θυμού και χρόνιο αίσθημα κενού. Επίσης αρκετές φορές θα έχει μία επανειλημμένη αυτοκτονική συμπεριφορά ή γενικότερα πράξεις που θα είναι αυτοκαταστροφικές και θέτουν σε κίνδυνο το άτομο. Συχνά ενδέχεται να παρουσιάσουν και ψυχωτικά επεισόδια.

Έρευνες έχουν δείξει ότι όλες οι διαταραχές προσωπικότητας έχουν τη γραμμή εκκίνησης στην ανατροφή του παιδιού και τις πρώτες σχέσεις της ζωής του αλλά και εμπειρίες που μπορεί να ήταν τραυματικές. Επίσης, τα γονίδια μπορεί να παίξουν μεγάλο ρόλο (που αφορά το 42% των ασθενών). Ναι, οι παράγοντες είναι βιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί.

 

Αντιμετώπιση.

Ως προς την αντιμετώπιση ή/και διαχείριση της, και εδώ θέλει προσοχή καθώς μιλάμε και για μία διαταραχή χρόνια που μπορεί να λάβει έως και 40 τοις εκατό αναπηρία,  η Συστημική και Οικογενειακή Θεραπεία έχει εστιάσει στο πως μπορεί να υποστηρίξει όχι μόνο το άτομο που βάλλεται, αλλά ολόκληρο το σύστημα οικογένειας που βιώνει και εκείνο τον αντίκτυπο των συμπτωμάτων και επηρεάζεται.

Ως προς την διαχείριση των συμπτωμάτων θεραπευτικά, για ένα καλύτερο αποτέλεσμα θα χρειαστεί ο συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ατομικής ψυχοθεραπείας στο άτομο με Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας σε συνδυασμό με συνεδρίες που στοχεύουν στο σύστημα οικογένεια που θα ενισχύσει τόσο το άτομο όσο και την υπόλοιπη οικογένεια που επηρεάζεται από τα συμπτώματα του/της ασθενή/ούς.

Αναφορικά με τις ψυχοκοινωνικές θεραπείες και παρεμβάσεις, οι έρευνες που ασχολούνται με τα πλαίσια που εκδηλώνεται και αναπτύσσονται τα συμπτώματα της Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας, όπως το κυριότερο η οικογένεια και συγκεκριμένα η οικογενειακή θεραπεία προσπαθεί να βρει εκείνες τις δυσκολίες στα όρια, στην επικοινωνία ή στην σχέση των ατόμων μεταξύ τους για να μπορεί και να παρέμβει και να βελτιώσει τόσο το σύστημα όσο και να μειώσει τα συμπτώματα του ατόμου με την παρούσα ψυχική διαταραχή.

Όταν το άτομο αλλά και η οικογένεια είναι διαθέσιμη και κινητοποιημένη, οι παρεμβάσεις και η  θεραπεία στην οικογένεια χρειάζεται να εστιάσει σε εξής βασικά σημεία:

1)    -  Να ενημερωθεί έγκυρα η οικογένεια για την φύση της ψυχικής διαταραχής, για να μπορέσει να κατανοήσει πραγματικά την δυσκολία του/της ασθενή/ούς.

2)  -Να βοηθήσει την οικογένεια να αξιολογήσει και να εφαρμόσει τον βαθμό που μπορεί να παρέχει πρακτικά βοήθεια αλλά και συναισθηματική στήριξη.

3)     - Να μειωθεί το αρνητικό συναισθήματα που εκφράζεται αν είναι πολύ έντονο στο παρόν (π.χ διαρκείς συγκρούσεις, έκφραση συναισθημάτων εχθρότητας) και να προσφέρει ανακούφιση σε όλο το σύστημα.

4)      -Να βελτιώσει την συνολική λειτουργία και επικοινωνία  και εγγύτητα της οικογένειας και λιγότερο ως καθόλου στο πως θα ασχολείται η οικογένεια με τον ασθενή και θα τον βάλει στο επίκεντρο.

5)      -Να μειώσει την υπερεμπλοκή των μελών το ένα στη ζωή του άλλου και να μειώσουν τις φαντασιώσεις διάσωσης του/της ασθενή/ούς

6    -Και τέλος να βοηθήσει τον ασθενή να διαφοροποιηθεί και να ενισχυθεί η εικόνα για τον εαυτό και με επικέντρωση σε  αυτό τον στόχο, να τεθούν ξεκάθαρα όρια στην οικογένεια,  και στα υπόλοιπα μέλη.

Η διαχείριση των συμπτωμάτων της Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας σίγουρα αποτελεί μεγάλη δυσκολία τόσο για αρκετούς/ες θεραπευτές/τριες ή πλαίσια θεραπευτικά αλλά και για το ίδιο το άτομο και την οικογένεια και μία πορεία που μπορεί να έχει ποικίλες προκλήσεις, κρίσεις, πιθανά νοσηλείες. Αναμφισβήτητα, χρειάζεται συνεργασία ενός ψυχιάτρου με κάποιον/α ψυχοθεραπευτή/τρια που θα ασχολείται με ψυχοκοινωνικές θεραπευτικές παρεμβάσεις (ή μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο και τα δύο) για το άτομο καθώς αποτελεί μία χρόνια ψυχική διαταραχή. Ωστόσο, όταν υποστηρίζεται και ενισχύεται και το πλαίσιο οικογένειας με ποικίλους στόχους (υποστήριξη, ψυχοεκπαίδευση και ενημέρωση, θεραπευτικές παρεμβάσεις την επικοινωνία, δομή και όρια των σχέσεων εντός οικογένειας, εγγύτητα και σχέσεις, έκφραση συναισθημάτων, διαχείριση άγχους, διαχείριση κρίσεων κ.ο.κ) σίγουρα θα είναι ακόμη πιο ενισχυτικό τόσο για τον/την ασθενή όσο και όλη την οικογένεια για να ανακουφίζεται.

 

Βιβλιογραφία:

MacFarlane, M. M. (2013). Family therapy and mental health: Innovations in theory and practice. Routledge.

 

 Από: Χριστίνα Πανταζή

 

1.       Υποδεικνυόμενος Ασθενής: Σύμφωνα με τον Οικογενειακή Θεραπευτή Salvador Minuchin, το μέλος με τα συμπτώματα είναι εκείνο που το σύστημα οικογένεια του «κολλά την ταμπέλα» του ασθενούς και η δομή που έχει διαμορφωθεί στο σύστημα οικογένεια είναι γύρω από αυτή την ταμπέλα, είναι σταθερή και αντιστέκεται στην αλλαγή.